|
KAWHMI ARFI
|
|
Volume 21 No. 06 December 2014 KAWHMI ARFI
|
Editorial
Christmas mangtu murui
Hawlh ka mangtu:Kristmas mangtu tla hi kan duhnâk leh kan ngaihnâk a
bang ver lo le, Hi hâwi hen simtu tla
nih an sim: 1. Dâwngsungkhur tlingtê Kristmas mang a ṭha. 2. Zâikhawm
khuadei umlo chun Kristmas a kîk a dâirtir. 3. Mah khua ah nuam tâwk ual mang a
ṭha. 4. A sa hen Kristmas mang lo chun a
rinâ a um loh. 5. Ramthim ah Kristmas mang hi a sung hen a rinâ a um chem. 6.
Nipuan thar a um lo chun Kristmas mang a nuam lo. Hi
hâwi hen hawlhtu tla hi tamtak a um. Hi khawm hi Doctrine pakhat asi. Nangteh,
zei hâwi hen na hawlh bâk? Na thuruat tla lakah Na thinlung leh na lungnâk
khawm a phûm ko. Tulân mi Kristmas mang dân chu kan dawn chun taknâk dik a um
mi hâwi asi. Lungtu masa tla chu‘Nungâk Thenhlimh’ hâwi asi. Tu liau mi
Kristmas mang chu ‘A zuar mi Nunâu’ hâwi asi. Churuangah, na taknâk tak zeiah a
um dawn rih? Kan kâ hen kan thusim chu kan thusim a lîm ka hen vân ah kan kâi
awt mi hen â bang. Kan chêu chu a um lo, a mit awt ngangâi rawh. Tlâwmngaihnâk
Nun khawm a reh vima fâwn.
Kristmas
mangtu murui tla: Bâwlpu lal tla leh Dân sîntirtu tla nih Theihnâk hen Krismas an mang mi hâwitê hen tuliauah khawm theihnâk
hen Kristmas mangtu a tam. Bâwlpu tla leh Dân Sîntirtu tla chu Jisu suaknâk mun
chu an theih. Jisu a suaknâk mun ah chun an kallo fâwn asi.
Herod
nih thinthawknâk leh lungâwilonâk tla hen Kristmas a mang mi hâwi hen tuliauah
khawm Ni zûnthar kan duh le, kan neikholo, Kanmah theihlo hen thilti tla a um
chun ‘Keimah’ kanna tinâk nih hawng kan thinthawktir le, kan Lungâwi lo rawh.
Vânmipi tla nih Chawnglâwmhnâk lasak hen
Krismas an mang mi hâwi hen tuliauah lasaktu kan umlo rawh. Tâwmtê la kan sak
chun kan khazâl a zê tâwn, la ka thiamlo kan ti le, lasak zâikhawm khawm kan
huam lo. Kan huam tak mi bîk khawm a umlo. Pathian sawrtu kan tlâksam. Pathian
Nung kan Sawrlo hun kar rêrêng chu setan kan chawnglawmh mi tinâk asi. Mifing tla nih an robâwm tla awng hen Kristmas
an mang Nangteh, na thinlung robawm na awng kho ma?
Juda mipi tla nih an min tla rîntir hen Kristmas
an mang, Bethlehem Khuapi, Jisu suaknak ah Juda mipi tla an um pung ko, Jisu
suaknâk Chawperung ah tlengtu rêng an umlo mi hâwi hen Kristian kan na ti ver
le, Jisu sin Bethlehem Chawperung tlenglotu zeitluk dek kan tam ko. Duhtak,
Nang teh, Chawperung na tleng kho ding hen na tumnâk a um ma? A hun liau takah
Bethlehem Chawperung tleng khotu hi Dawrapu tla leh Mifing tla cho Bible nih
hawng kan simh. Kan khua Kristmas mangtu zawzawng nih ‘Jisu, tusûn ah hin kan
Thinlung chawrungah, Hawng suakthar nawlh le, Nang, kan zungzâl lal ding hen
kan ti kho ver ma aw!
Kristmas
Sermon.
Pastor Zuam Dir Bawm
Krist (Jisu) suak liau
hunah Israel ram awpnâk: Hi liau hun hi Rom lal nih a awp na liau hun asi. Saltâng ansi khawm
kanti kho. Pelestine ram zawng chu Rom lal nih a lâk le, “Herod the great”
(37-4 BC vel) kut ah a siah. Herod nih Israel mi tla chu a rêp tuk na le, a mah
rokualnâk ding hen Jerusalem temple chu a mang, churuangah “Herod Temple” ti
tiang hen min an sak. Chu hâwi dîrmun ansi ruangah Rom sawrkar kut thawk hen an
sansuak khonâk ding hen âu nih hawng kan sansuah kho lai, ti hen politic an
tuah liau hun tak asi. Thutlung Li Isai 7:14; 9:6; Mika 5:2 leh mun dang dangah
Ruangsuahtu Messia hawng suak ding hen khuavâng nih a sim mi tla thu kha taksa
awptu asi lai le, Rom sawrkar kut thawk hen Independent hawng kan pêk lai ti
hen an ruat liau hun tak asi.
Christmas hi zei?
Zât 2 hen kan langhtir kho, chu tla chu-
1. Laikulh nih an muh
dân: AD 300 tiang
chu Kawhmi lakah Krist suak ni ti hen mang mi kan muh loh. A san chu Church of
Father tla nih Ruangsuahtu suak ni lawmh chu sual hen an ngaih. Zei hun zei
thla ah Christmas hi mang an dawmh sût a har. Sikhawmsele AD 1500 kum ah kum
khat ah ni 135 sungah a dang dang hen Kawhmi pawl tamtak tla nih an mang.
Zeimaw mi nih November 17, January 6, March 28, April 19 leh ni 20 tla ah khin
an mang chiau. AD 361 kum ah hin Pope Julius nih December ni 25 ni hi Christmas
ni siseh ti hen a khiah, anti. AD 500 ah December ni 25 ni chu Christmas ni
lawmhnâk an thinlung lâwmtak hen an mang chiau, tihen an sim. Khawmse Kawhmi
tamtak nih hi ni hi an pawm lo rih. Orthodox leh American church tam dauh nih
chun January ni 6 leh ni 8 ah an mang anti. Amah Jisu suaknâk Bethlehem ah ni
dang chiau ah sawnhnâk murui 3 tla nih chun Biakin pakhat ah Christmas puai hi
an mang chiau tâwn. Christmas tihen mi zapi tla nih theih mi “Thumal” a um lân
hin laikulh ram tamtak leh Kawhmi pawl tamtak lakah Jisu suaknâk hi December ni
25 ah an lawmh chiau tâwn.
Rom mi tla nih Busik hun ah sung tak hen Puai
an tuah tâwn mi min chu “Saturalia” anti. “Saturn” pathian chu zahnâk ah an
tuah tâwn mi asi. Himi puai ah hin âukhawm thliardangnâk um lo hen pakhat leh
pakhat gift change an a pêk chiau. Chuhâwi hen Kawhmi tla lakah sawnhnâk lian
chu Rom sawrkar nih a hawng mangtir na le, “Saturalia” timi puai min chu “The
Mass of Christ” or “Christ Mass” ti hen an thleng. Christmas hi thu panih hen a
fawnh mi asi. chu chu- Christ leh Mass asi.
|
|
Christ chu Greek hawlh, ‘Christos’ thawk hen
lâk mi asi. A um zia chu “Sariak thuh” mawh “thîm mi” tinâk. Mas chu Hebrai
hawlh “Mass” thawk hen lâk mi asi. A um zia chu “Zahkâi mi” or “Zahnâk” tinâk
asi. “Mass” timi chalung umdân nih hin mi tamtak thinlung a nawktir ruangah Roman Catholic tla nih “Mas”
‘S’ pakhat cho hen an siah. Churawh chun Christmas ti umzia langhtir an duh mi leh
a umzia an langhtir mi chu- “Jisu Krist
philhkholonâk puai” tinâk hi asi. Christmas chu Pathian lei leh laikulh lei
chawmhpawlh hen an mang ver. A thenhlimh mi Christmas ti theih lo hen laikulh
thil leh thlarau lei thil thliar dangnâk um lo hen “Secular style” hen mang a
hawng si. Churuangah, Christmas chu Krist phillonâk rangah leh Krist suak ni
lawmhnâk rangah tuah mi silo hen dâwngsung unau, hâwikawmh tla a tawngnâk hun
rangah mang a hawng si. Tukhawm ah December thla a hawng tleng rawh chun “Happy
birhday” mawh “Thanksgiving” sermon tla an siam. Chu sim lo rih hen Pathian
thlarau hen zeitin ka tawng kho lai, ti mawh Pathian Thlarau Thenhlimh rianṭuan
ka tlûnah zeitin a hawng tlung kho lai, ti ngak hen ka duh mi thil zeitin ka
tawng kho lai, ka nu leh pa thawk hen tangka zeizat ka tawng kho lai, timi tla
kha mi tamtak nih an dawn san chem asi. Nu khawm nih Pa khawm nih nipuan thar
dang dang an chawk kholo chun an Lungâwi lo, Sumdâwng remchângnâk rangah an
mang- hi tla hi taksa mi tla nih “Christmas” an muh dân asi.
2. Baibul ah kan muh
dân leh hawng kan sîntir dân: “Christmas” ti thumal chiah hi Baibul ah kan muh loh.
Christ suak ni leh thla chiah khawm Baibul ah rîn hen a um lo ruangah hi mi ni
chiah asi kanti kholo. Churuang takah chun laikulh Kawhmi tamtak nih Christmas
hi an mang ver lo. Christmas mang hi mah duh dân leh ngaihdân hen Lalpa thu mah
duhdân zawng hen sim hen an ngaih. Kha hâwi asi chun Baibul ah a um lo mi zei
rangah kan tuah? Sângnâk: Christmas
thumal hi Baibul ah rîn hen um lah khawmsele, a phunâk chu a uap kâupi hen kan
muh. Mathai leh Luk rîn ah Jisu chu Mari nih hi tualah a ring asi tih thudik
chu âukhawm nih êl ding a tawng loh. “Trinity” khawm hi Baibul ah rîn hen a um
chiah lo khawmsele, Pathian chu Trinity asi loh ti hen êl ding a tawng loh. Chu
hâwi hen Jisu Krist suak ni lawmh masatu tla khawm hi Rom Kawhmi tla hawng si
na sele lawmh ding leh mang ding a phu lai loh. Baibul ah lawmh masatu tla kan
muh mi chu “Vânmifial” tla “Dawrapu” leh “Mifing” tla ansi. Hi tla hi tlûnlei
mi leh tual tanglei ah a nâu chem mi leh a fing chem mi tla ansi. Churuangah a
hun leh ni lakah a buai ding mi kan si lo le, a um zia diktak ah a buai doh
ding mi kansi.
Baibul nih hawng kan
simh dân: Christmas
chu mikip tâ ding thâwngthâng ṭha lawmhthanuamkâi asi. Luk 2:10. Christmas chu
David khua, Bethlehem ah Ruangsuahtu suak Ni asi. Luk 2:11. Christmas chu Thu
(Pathian) chu minung ah a hawng a chang le, kan lakah a hawng um mi Ni asi,
Joh. 1:4. Christmas chu Thlarau Thenhlimh thiltikhonâk hen Nungâk thenhlimh
Mari lakah
Pathian Fapa Jisu Krist a hawng suak mi Ni asi.
Luk 1:26-38. Christmas chu mikip mit muh ah Lalpa Ruangsuahnâk asi. Luk
2:29-31. Christmas chu Phundang tla sinah Pathian chêu langhtirnâk asi. Luk
2:32. Christmas chu “Pêk” mawh “Ṭhenh” tinâk asi. Joh. 3:16. Christmas chu Vân
Missionary fial Ni asi. Chu hâwi hen Pathian nih a Fapa neihlem hawng kan pêk
ruangah kannih nih zei kan pêk kho bâk lai ne? Kan pêk ding silo rih hen, kan
siding dân Baibul nih hi hâwi hen hawng kan langh piak- Mat. 2:16 ah kan muh
dân hen “Sawnhnâk” leh “Chawnglawmhnâk” pêk hi asi. Vânmifial, Dawrapu leh
Mifing tla khawm nih amasa chem ah Krist rangah an pêk mi chu “Sawnhnâk” leh
“Chawnglawmhnâk” asi. Vânmifial leh Dawrapu tla nih chun La hen an sawr, kannih
khawm nih kan sawr bâk lai. Mifing tla nih bawkbakhup hen an mâimuk, kannih
khawm nih thinglung nâu tak hen bawkbakhup hen sawnh kan a tîm bâk lai. Mifing
tla nih an Robawm awng hen thil an pêk mi hâwi hen kan thinlung inkhar kan awng
bâk lai. Thinlung hi zeizawng ngak hen thu a sim bîk, thil a tikho bîk, umzia a
nei bîk.
Lâwmman zât 3 (Taksa,
Thinlung leh Thlarau) pêk ding: Mifing tla nih an Robawm awng hen thilsung Ngun, Beraw leh Mura an pêk.
Chu lâwmman zât 3 nih a langhtir mi chu- (1) Taksa, (2) Thinlung leh (3)
Thlarau (TTT) 3 hi asi. Kan taksa hen kan zah lai le, kan thinlung hen kan dawn
lai le, kan thlarau hen sawrnâk kan pêk lai (Joshua 4:24). Christmas boruak nih
hawng kan lawmhtir. Sikhawmsele puai â lîm rawh chun kan lawmhnâk khawm a dih
chawlh. Chu chu zei ruangah me? Christmas kan awrh mi a san tak kha kan theihlo
ruangah asi. Asi lo leh kan kan sungtir mi leh kan sawr mi ngâk hen a puai kha
kan sung-u-tir doh tâwn ruangah. Churuangah kan hunbi mang hi kan lakah Jisu a
tel ngelchel ding asi. Jisu tello hen chun Jerusalem khuapi khawm a ṭap nawh
kha. Ṭhiruai Peter khawm nih amah rangah a pheh. Zûltu Thomas khawm nih a lung
lo. Korazin leh Betsaida khua khawm nan tlûn a pit a ti na. Sikhawmsele Jisu a
tel nûnah chun- Thiruai Peter nih mikhêng a damh, a thusim ah mi 3000 an
suakthar. Thiruai Thom khawm Thâwngthâng Ṭha sim ding hen India tiang a hawng
tleng. India ah kum 20 kar ding rian a ṭuan. Mi 19 thihnâk thawk hen a damh na.
Mi 260 khuri vuanh a damh. Mi 230 Masia nei mi a damh. Mi 250 mitchaw a damh. Mi
220 khêng a damh. Mi 20 hawlh kholo mi a hawlhtir. Mi 250 damlo a damtir.
Churuangah, a puai cho awrh lo leh mang lo hen kanmah chiau nih Jisu nei kan a
tum chiau lai. Kan thusim Lalpa nih Amah rokualnâk ding hen bâwngmal hawng kan
sâwm piak seh! Amen.
-----------------------
Bethlehem
Ârfi Chêu Zûltu
n Lal Ruat Lian
Nan thinlung tla ah Krist
rangah zahnâk nei ule, Lal ah siam u. 1Pet. 3:15
Thumasa: Bethlehem min hi Kristian thinlung sunhtu
pakhat asi. A san chu – Jisu, kan Lal a suaknâk mun asi. Bethlehem hi panih a
um :
Pakhatnâk – Bethlehem: Zebulun ram, Lâirêltu Ibzan phûmnâk
khua Bethlehem (Lai.12:8,10)
Panihnâk – Bethlehem: Jerusalem simlei mêl 5 ah ‘David Khuapi’ an timi, 1995 December thawk hen, tu chun Palestinian ram ah a um rawh mi Bethlehem.
David Khuapi, Bethlehem thu: Bethlehem khua tî hi a thaw bîk mi masi ? David nih a tî-hâl le, din ding a duh hen a ngâi rê. Tikhurchawh 70 a um anti. Khua kawtka pali a um. 1) Ran râwlpêknâk kawtkâ (manger street) 2) Ârfi kawtkâ (Star street) 3) Dawrapu tla kawtkâ (Shepherds street) 4) Ran râwlpêknâk tualmâi (Manger square) ti asi.
Chawrung mun chir ah Rom lal Constantine, anu
Helena nih, The Church of Nativity Biakin a sak. Biakin kiangah Bell tower
(Dar vuaknâk insâng) a tuah. Biakin kawtkâ chu niam ual hen a siam. Kûn-kêk hen
a sungah lût ding rangah. A san chu mikip nih kûn hen Jisu mâimûk ver
ding tinâk.
Ârfi min: Bible ah ârfi min tamtak kan
muh: Job 9:9 ah Orion ârfi, Pleiades
ârfi, Arcturus ârfi, simlei ârfi ti kan muh. Job 38:31-32
ah Zâwltling,
Ngambâwm,
Firuk,
Mazzaroth
(Stars), Vawmlian (Great Bear/Zângkhua), Vawmme (Little Bear
/Zângkhua bâwmtu), 2Lal. 23:5 ah Ârfi Lian (Planets) timi ârfi kan muh nawlh. Amos 5:8
LALPA nih ârfi tla, Firuk leh Likukchânthum tla a siam na. Hinah
Ârfi min 12 kan muh. Deirêl Ârfi, Jacob Ârfi, Lalchem ârfi, Bethlehem Ârfi ti hen hinah 4, ekte 16 kan theih.
Ârfi lem siam dân: Ârfi lem chu a kî panga a um, Vânlei
kî khat nih a khît ding, sîrkhat veve zamtang hen a kî a um ding. Chu chu
Bethlehem Ârfi lem siam dân asi. Vânlei ah kî panih nih a khît chun setan
singsiahnâk asi.
Zohtirnâk hen Arfi
min:
1. Setan auhnâk: Isai 14:12. Lucifer, (zînglei fapa)
Deirêl ârfi chêu tak timi hi setan auhnâk asi.
2. Jisu Krist auhnâk:
a) First Advent: Num.
24:17. Lalchem ârfi chêu tak, Ârfi zuang, Israel ârfi, Jacob ârfi, Mat. 2:2-10.
Bethlehem Ârfi, A Ârfi (Juda lalchem ârfi) a suak liau mi auhnâk asi.
b) Second Advent: Thup. 22:16; Ârfi chêu tak, Deirêl ârfi, 2Pet. 1:19 Sûn ârfi, Thup.
2:28: Deirêl Ârfi chu anmah ka pêk na lai ti asi.
3. Vânmifial tla
auhnâk: Ârfi
pasarih tla Thup.1:16,20.
4. Lâirêlnâk auhnâk: Aigupta lal rêp tikah chun, ‘Ârfi
tla ka nâwt dep lai’ Lalpa nih ati. Ezek. 32:7.
5. Mithenhlimh rokualnâk:
Thil dik tiding hen sîntirtu chu ârfi hâwi hen an chêu lai. Dan. 12:3.
6. Misual rêpnâk:
“Na in chu…ârfi nâwngah lang hen um menza khawmsele, ka nan thlâk ving
awt” Obadia 4. (Mi tluangkhâwng)
“Ârfi a vâi lemang mi hâwi an si le, Pathian
nih an rangah mûi thûk tak a siah piak na mi tla an si. Jud 13. (Mah kawngkâ
cho ruattu)
7. Abraham chi thlâk
tam zat simnâk:
“Vân arfi” ti vei 10 sim asi.
Gen.15:5,22:17, 26:4; Ârfi khi tamtak an si…ti hen Pathian nih a simh.
8. Israel symbol:
Ârfi leikhat tla nih Josef an mâimûk (Gen. 37:9). Thup. 12:1 Ârfi leinih
hen am mi lallukhuh khuh (Nunau) a um thu a sim. Chu chu Israel zohtirnâk.
9. Pathian thenhlimh
zia simnâk: Job
25:5: Ârfi tla khawm (A mitmuh ah) an a thenhlimh lo” ti asi.
10. Second Coming a
nâi mi singsiahnâk: Luk 21:25. Ârfi tla ah ‘Singsiahnâk’ a lang
lai’ ti hen.
11. Pathian thenhlimh
thiltikhonâk rokualzia simnâk. Isai 40:26: Vândum khi zauhnik! Ârfi na muh mi khi au nih a
siam? Kawrsen rual hâwi hen Ruitu asi le, zeizat an si a theih hep na, an min
chiau hen a auh na. A thiltikhonâk chu
thungâi a rokual le,
pakhat khawm a relh dah lo.
12. Rokualnâk an nei: 1Kor. 15:41. “Ârfi tla rokualnâk chu
a dang; Ârfi tla lak khawmah an
rokualnâk ah chun anna bang lo” ti asi.
13. Min an nei ver: Sam 147:4. (LALPA nih) Ârfi tla chu
an um zat ding a ruat le, pakhat khat hen an min a sak chiau na.
14. An umnâk hi a
sâng: Job 22:12 Vân sangah Pathian a um hen, ârfi
thlapa sâng tak ah a um mi tlûnlei thawk hen a suk hen a hawng bih lo ma?
Bethlehem Ârfi: Bethlehem Ârfi hi mifing tla nih, kâng tamtak hen an
sût le, a min an puh mi khawm a um. Astronomers leh Theologians tamtak tla nih Jupiter,
Saturn, Mars Planet (Ârfi Lian laikulh) leh Halley’s Comet (Kum 75
dân lang mi ârfipi) tla a chêu mi hen an lungum. Sikhawmsele, chu chu asi kholo -
Khuavâng Isai nih a min a sak mi lakah “Remruattu chê,” ati mi nih a khît thlo ko (9:6). Bethlehem Ârfi chu
“Ârfi chê” / “Jisu chêu,” Mifing tla
Ruitu Ârfi, Jisu – Juda lal singsiahnâk Ârfi, Pathian thiltikhonâk chêu, Krist
Pathian Thlarau asi.
Mifing tla a ruaina:- Hi Khawsak Mifing tla hi Persia
hawlh hen – MAGI (Persia ram bâwlpu tla ârfi leikangah ngaihtuahtu tinâk). Magi
hi plural asi singular hen Magus ti
asi.
Khawsak Mifing tla nih
Bethlehem Ârfi an zûl palh : Mifing tla nih Anmah Finghnâk hen Ruaitu Ârfi an zûl. Juda lal Herod in an fûk ving. Hi hi an palhnâk asi. “Aw, Galatia ram a
mi â tla! au nih an dâwi an? Nan mitmuh
ngelchel ah Jisu Krist chu khenhbêk hen fiang tak a langhtir asi mi,” (Gal.
3:1) ati na hâwi hen an muh ko mi an zumhmeih le, anmah ruaitu Ârfi lakah anna
ngauhlo. Mifing leh Mithiam khawm an palh zâwn a um kho ti hi nih a langhfiang.
Laikulh Finghnâk lakah ngohnâk nih a palhtir na kho. Churuangah, Luk 9:62 ah,
“Chun, Jisu nih (Mipakhat) a sinah, ‘Auzawng tual nâwnnâk tleih hen dunglei ah
zauh mi chu Pathian Ram rangah a tlâk loh,” ati asi.
Mifing tla palhnâk nih zei rah a suah rawh?
Bethlehem leh a kiang kam ah kum nih tanglei mipa Fasêm tla 4000 nih martyr
thihnâk leh nu tamtak ṭângka lâwng hen a fâktir le, ti-le-khua lakah mithi sûn
ṭap hâu hen a khat le, Vânpi a chim asi. Kâwlui karei 100 a nei mi a thi le,
Sizawh karei pakhat cho nei mi a sansuak ti thu hâwi asi rawh. “Chun, nan lungnâk chu minung Finghnâk ah
ngauhlo hen, Pathian thiltikhonâk ah ngauh hen a um dauhnâk ding hen, (1Kor.
2:4). Nang leh kei khawm kan lungnâk hi Pathian thiltikhonâk ah ngauh ding hen
hawng kan duh asi.
Bethlehem Ârfi Chêu
zûltu: Bethlehem
Arfi chêu chu zei me? Bethlehem Ârfi Chêu diktak chu Jisu Krist asi. Bethlehem Ârfi
Chêu zûltu chu Jisu Krist Lungtu dik asi. Jisu chu Lalpa leh Ruangsuahtu ah na
pawm tatak chun Bethlehem Ârfi Chêu zûltu dik na si. Mifing, Persian Bâwlpu tla
– Gaspara, Melcheur, Beltesazarah tla nih Jisu Chêu an zûl le, Juda tla Lalthar
chu an mâimûk ti asi. Nang khawm na thinlung robâwm awng hen Nâusêm Jisu mâimuktu
na si chun Mifing murui tla lakah Member rangtling pakhat na si. Joh. 8:12 ah Jisu nih, “Kei laikulh
chêu ka si, âuzawng hawng ka zûltu chu mûi ah a kal lai lo,
Nungnâk chêu a nei dauh lai,” Nungnâk chêu chu Jisu Krist hi asi. Jisu zûltu
zawng chu- Mirep, Miṭha, Chêu fa, Lalpa mi tla ti hen auh asi.
Thup.4:18:- Mirep tla kalnâk lampi chu – sûn ni
a suak (chêu) mi hâwi asi le, ni a hawng sa tan tiang hen a chêu mi hâwi asi.
Sam 112:4 :- Chêu nih miṭha tla mûi a cherh, -
Mi khuaruat, Mi vêlnei leh Mi dik rangah.
Eph. 5:8-10. “A lânah khan mûi ah nan um
le, sikhawmsele, Lalpa mi tla nan si nûnah
chun chêu lakah nan um rawh. Churuangah,
chêu lakah um mi tla hâwi hen nan um ding asi. (9) Chêu nih chun – ṭhatnâk,
Repnâk leh Thudik - rah kip a suah tâwn ruangah. (10) Lalpa lawmhkâng
zeime asi ti Sîn ding hen a ṭang u.”
Bethlehem Ârfi Chêu
(Jisu) zûltu ranga tiamh mi: Iasi 58:8. Ka
sunhsaknâk chun
a tlûnah – zînglei ni hâwi hen a hawng chêu lai le, na liam mi mâ chu a dam
sawm lai.
Isai 6:20:- “Na ngaihsiat ni chu a dawng lai
rawh; Kei, LALPA chu a Zungzâl chêu, ni leh thla ngâk hen chêu kumzâ mi
chu ka si lai.”
Joh. 8:12:- Jisu nih, “Kei laikulh chêu ka
si, âuzawng hawng ka zûltu chu mûi ah a kal lai lo,
Nungnâk chêu a nei dauh lai,”
Bethlehem Ârfi Chêu zûltu kan ekte zumhthlir
leh dînlo hen kan kal lai. Lalpa lawmhkâng
zeime asi ti Sîn ding hen kan a ṭang lai.
Lalsangzuali nih, “Bethlehem Ârsi êng mâwi ber, Kawlkil thîm a lo êng a, Kawngbo tetan
ênna a rawn pê a, Khawsak mifingte rawn hruai in,
Isua pian na a rawn
thlen a,
Bethlehem Ârsi engmâwi êng rêng rawh”
Chun, Khuavâng thusim, bir tak kan nei le, khua
a hawng dei le, deirêl Ârfi chu nan
thinlungah a hawng chêu lânlo chu khawnvâr chêu, mi nih mûi ah an sunhsak
hâwi hen, nan sunhsak chun a ṭha asi. (2Pet.1:19) Churuangah, Nan thinlung tla ah Krist rangah zahnâk nei ule, Lal
ah siam u. 1Pet. 3:15
Amah
rokual rangah Lalpa nih tamtak hen A thu bâwngmal sâwm seh, Amen.
---------------------------------------------
INTERNATION LAI
LEADERS MEET TELNÂK THU
---
Rev. Niangthawn Bawm
“International
Lai Leaders Meet” chu November 14-15, 2014 Lawngtlai Centenary LJCBC Assembly
Office ah timhtuah asi. Chu mi an timhtuah mi lakah Bangladesh Ram ECC thawk
hen Rev. Thimkhup Buiting, Rev. Niangthawn leh Evangelist Lalliankhum, chun Obadiah
Mission thawk hen Upa Sawnthuang leh Pu Lalthangzel khawm an hawng a tel.
November 10, 2014 ni ah Ruma thawk hen zîng
7:00 am ah kan a thawk le, Zînglei 10:00 am dingah Bandarban kan tleng.
Bandarban thawk hen Sûnnilei 2:00 kan a thawh le, zân 8:00 ding Rangamati
Reserv bazaar Anamika Hotel ah kan tlung. Kan it lânah Lalpa Pathian sinah Thlachamnâk
kan nei.
November 11, 2014 zîng 8:00 am ah Rangamati
thawk hen kan a thawh le, sûn 12:00 pm ah Horina kan tleng. Sûnbuh kan ei lîm nûnah
sunnilei dâr 1:00 pm ah Horina thawk hen kan a thawh le, zân 7:00 dingah
Tlabung chu kan phanh rawh. Tlabung khua lakah khua ruitu VCM Pu Ramliana In ah
kan tlung. Hi dâwngsung nih thungâi a hawng kan dâwt hen a hawng kan sunhsak
le, Zânriah buh khawm a suang sawm le, a hawng kan ei tir. An in ah nuam tak
hen a hawng kan riaktir le, itmu thawtak hen kan it rawh. Kan it lânte
Evangelist Lalliankhum nih Pathian sinah Thlacham rualnâk a hawng kan rui le,
kan a lîm rawh chun, thu tamtak kan ruat rawh.
November 12, 2014 zîng 6:00 am ah Lawngtlai
thawk hen kan a thawh le, dâr 11:30am ah Lunglei kan tleng. Lunglei thawk hen sûn
12:00 pm thawk hen kan a thawh le, zân 7:00 ding ah Lawngtlai khuapi ah kan
tleng rawh. Bus stand ah kan tleng lânah LIKBK office nih motor pakhat an hawng
fial le, a hawng kan dawng rawh. Chumi motor nih chun LIBK office tiang a hawng
kan put. LIBK Office ah Rev. Dr. Lalpekhlua, General Secretary, LIKBK leh Rev.
Zazawna Lai, Associate General Secretary nih a hawng kan ngâk. Chu thawk hen
chun Rest House ah a hawng kan put rawh.
November 13, 2014 zîngtê ah kan thawk le, Eclectic
vêng LIKBK Kawhmi Biakin ah thlacham kan kal. Chun thlacham kan a lîm nûnah
Lawngtlai College professor inah lakphak dinnâk kan nei. Chu mi nûnah chun ni
tlâk hen lawngtlai khua thilrokual dauh leh mun zauh tlâk a tling mi mun tla a
hawng kan zauhpi. Kan Pu Liankung Lal unau rualsia Chinzah, Lawngtlai Khua
dirhtu unau rualsia inah kan va tâwi le, Liankhung rangah ro pakhat an pêk mi Ngendoṭhiang ti mi kan muh. Chu mi chu Liankung
lal nih a tophah rangah leh sanhtling rua rangah mang mi ti hen thu an sim.
Chumi chu suansa mawh tangkasa ding hen a dawh, kan châwi le, khîng 8/9 tluk a
um ding hen kan ruat. Myanmar ram thawk hen hawng kal mi tla leh Bangladesh
thawk hen kaltu tla nih thla kan lâkpi. Chun, Lairam Autonomous Council Office
ah kan tâwi le, an Lâirêlnâk munma tla kan zauh.
AnLâirêlnâk munma lakah seat 28 ding a um. Chu Lâirêlnâk
lakah ruitu sang chem mi chu Chief Executive Member anti. Hi an Lâirêlnâk nih
Lairam sungah sînnâk, phung-le-lam, an inlo khawsak leh tlâitawnhnâk zawzawng
leh sumpai dehsuahnâk zawzawng hi Lâirêlnâk tlûnah a um ver rawh asi.
Zân Pumhnâk Moria Local Church, Chanmari kan
nei le, International Lai Leader Meet chu C. Ngunlianchunga, Minister of State
Government of Mizoram Chief Quest nih awngnâk a nei. Chu mi lîm ah chun welcome
speech Rev. Dr. Lalpekhlua nih a nei le, Chumi lîmah chun Rev. Dr. C Duh Kam
nih Pathian thusimnâk a nei, hi liauah Lapâwl murui pali tla nih an nei le, kan
pumhpi tla thungâi hen a rokual hen a lang.
November 14, 2014 zîng 9:00 ah International
Lai Leaders Meets chu topumhnâk chu mang asi rawh. Hi tawngpumhnâk lakah teltu
tla chu: Myanmar thawk mi 4, Bangladesh thawk hen mi 4, Australia thawk mi 1,
USA thawk hen mi 3 leh Mizoram thawk hen telnâk an nei mi tla chu: (1) GAC
members, LIKBK, (2) Administrative Secretariat, LIKBK, (3) Lawngtlai Town
Pastors, LIKBK, (4) Existing MLAs from
Lairam, (5) CEM & Chairman, LADC, (6) Ems of LADC (LIKBK Elders), (7) Ex.
CEMs LADC, (8) Mipawi herh dang tla khawm.
Hi meeting lakah Rev. Dr. Lalpekhlua leh Rev.
Dr. C Duhkam nih an khalh. Chun, Committee dawmhtir asi rih ruangah chun mah ti
le ram Thâwngthâng leh ṭuannâk munma tla simnâk presentation nei asi. Chu tla
chu: (1) CBC, USA, (2) CACC Myanmar, (3) CCCA Australia, (4) Chin Christian
College, Hakha, (5) ECC Bangladesh, (6) LIKBK, (7) Union Theological College
(8) Obadiah Mission Bangladesh. Hi lakah Bangladesh thawk hen chun ECC Kawhmi
ai-awh hen Rev. Thimkhup Buiting, General Secretary nih kan ṭuankhâi munma leh
kan ram dîrmun tla simnâk a nei. Upa Sawnthuang, Chairman, Obadiah Mission nih
Bangladesh ram sungah Ramthim an riant̩uan thu chipchiar tak hen simnâk a nei.
Hi Committee lakah teltu zawzawng chu Ramdang mi leh Mizoram mi ekte hen mi
80/90 ding kan si.
Zân 7:00 – 10:00 pm Cultural program siam asi
le, chu lakah kan Chief Quest chem chu Pu C Ngunlianchunga, Minister of State
Government of Mizoram asi. Opening Song LIKBK Assembly Choir Group nih lasaknâk
an nei, chu lîm ah Rev. C. Lalawmpuia, Administrative Secretary nih devotion nâk
a nei. Chu mi lîm ah chun Nungâk Rodinliani, Nungâk L.R. Chhingpuii Chinzah, Nungâk
Genesis Lalanpuii leh Nungâk Lai Idol 2014 tla nih Solo saknâk nei asi. Chu mi
a lîm chiah hen Pu C. Ngunlianchung , Lairam Minister, Pu H Zothangliana,
Parliamentary Secretary, Government of Mizoram leh Rev. Dr. C Duh Kam tla nih
thu tâwikimtê simnâk an nei. Cultural program lakah item suah hen a um mi tla
chu: (1) Rukha tla– El-Bethel Cultural Group, (2) Chawnglaizawnh-LADC Cultural
Group
(3) Pawhloh tlawh- Peniel Local church Youth.
Chumi lîm nûnah chun Rev. B. Zazawna Lai nih lâwmthu tlunhnâk a nei lîmah
“Vanchung member kan si;” ti la kan sak le, Rev. TC. Lalsanghmuna Associate
General Secretary nih malsawmnâk a sim le, cultural program mang mi chu dawngh
asi.
November 15, 2014 Râlringni ah Rev. Dr. C Duh
Kam ruinâk hen hi a tanglei mi tla Agenda thuruatnâk nei asi:
- Lai
cha leh hawlh thangsonâk kangnung.
- Lai
cha leh hawlh mang tam ding thu.
- Lai
nunphung hi thangsotir ding.
- Working
Committee dirh. (Global Lai Christian Fellowship, silo leh International Lai/Chin Christian
Fellowship)
- International
Lai Newsletter suah ding.
- Bible
leh Labu leh Hrilhfiah bû siam ding thu.
- Mission
Riant̩uan tla hi a zeitin hen munkhat dut hen kan ṭuan kho lai?
- Working
Group nih Lai cha leh Lai hawlh a lampi siam hen Yangoon ah mawh munkhat
hen seminar tuah ding.
Hi a tlûnah mi thu tla zîng thawk hen Sûnnilei
4:00 pm tiang ruat khangnâk kan nei, zânlei 5:00- 6:00pm ah Zânriah rokual tak
hen LIKBK Assembly Hall sungah din einâk kan nei. Buh einâk lîm nûnah chun
Moriah Local church, Chanmari ah pumhnâk rokual tak hen nei asi. Pumhnâk kan nei
liauah Choir Group lasaknâk an nei mi tla chu: (1) College vêng Pastorate
Choir, (2) Centre Church Choir, Bazar, (3) Chandmary Pastorate Choir,
Lawngtlai, leh (4) Assembly Choir Group.
Zân pumhnâk lakah Greeting pêktu tla: CACC,
Hakha, CBC Norway, ECC Bangladesh Rev. Thimkhup Buiting, UTC Matupi, Pu H
Zothangliana, Parliamentary Secretary, Government of Mizoram. Rev. Japhet Lian
CCCA, Australia nih Pathian thusim a nei. Lalpa Jisu nih a ṭhiruai tla rangah
Lalpa Thlacham a sîntir na mi thawk hen sîntirnâk rokual tak a hawng kan sim
piak. Hun dawnghnâk Rev. Dr. Lal Uk, CACC, Hakha mi nih Lalpa malsâwmnâk thu a
sim le, kan pumhnâk chu kan dawngh rawh.
November 16, 2014 Zîngtê ah Eclectic vêng LIKBK
Pathian Biakin ah thlacham kan kal. Zîng 10:00-12:00pm ah Pathian thu simnâk
hun ṭhatak hi a tangah târlang mi Biakin tla ah thu kan sim:
1. Centre Church, Bazar --- Rev. Dr. C Duh Kam
2. Council Veng ----- Rev. Dr. Lal Uk
3. College Veng --------
Rev. Japhet Lian
4. Bethel L-1 ------ Rev. Cheu Mang
5. Moria Chanmari ----
Rev. Niangthawn
6. Shalom Thingkah -- Rev.Dr. Henry Siang Kung
7. Kalvary, Chanmari ---- Rev. Tial Lian
8. Ebenezer,
AOC -------- Rev. Paul Tumcheu
9. Electric Veng -------- Pu Stanley Hram Uk
10.
Horeb --------------
Rev. Lalthangzel
Pumhsuak ah Rev. Dr. Lalpekhlua inah Ramkip
thawk hen kal mi palai tâwmtê cho hen committee nâk nei asi. Chumi Committee nih
thu a thlûk mi chu kan mâilei kumthar 2015 sungah July thla sungah Indianapolis International Chin Christian
fellowship Ruitu thîmnâk nei ding. Chun, Youth Conference Lawngtlai ah
November 19-25 sungah International Chin Youth Conference tuah ding.
Hi thuthluk tla ruat hen Rev. Dr. Lalpekhlua
nih Pathian sinah Thlachamnâk a nei le, kan committee tla chu dawngh asi. Zânlei 4:00 pm ah Kalvary Church, LIKBK nih an
church ah buh ei ding hen sâwmnâk rokual tak a hawng kan pêk. Rev. Dr.
Lalpekhlua In thawk hen kan a thawh le, an Biakin kan rangah dawngnâk leh
Lawmhnâk rokual tak an siam. Pathian sawrnâk la tla sak bu hen a hawng kan
dawng. Mikhual kal mi thawk hen Rev. Dr. C. Duhkam nih lâwmthu tlunhnâk leh
sawrnâk fâktak thusimnâk a nei. Chun, Kalvary church Pastor khawm nih lawmhnâk
thu rokual tak a sim. Hi Kawhmi hi tuliau hun takah sâwng nih hen Biakin an sak
liau tak asi. Thlacham hen kan bawmh na an herh.
Buh-ei khim ver nûnah Zânlei 7:00 – 9:00 pm
Moriah Church ah pumh ding hun asi rawh hen mikhual khuatual kan ekte hen kan
kal chiau rawh. Pumhnâk khawm minung kan tam tâwk ual. Mikhual kaltu tla rangah
chun zâl pakhat leh puan awih mi zûnkhat seng presentation an hawng kan pêk.
Mikhual tla khawm kan a lâwm ual ma kha a !
Hun dawmh ka ah Lapâwl dawhtak an hawng kan sak piak. Chu tla chu: (1)
Assembly Choir, (2) College Local Church Choir, (3) Lawngtlai Vêngpui
Pastorates Choir, (4) Bethlehem Local Church Choir.
CACC Hakha mi Rev. Dr. Lal Uk leh Rev. Dr.
C.Duh Kam nih mipi teltu zawng tla rangah thlahnâk lakah fawrhnâk leh mâilei
kan kal vima ding mi thu leh lâwmthu tlunhnâk a hawng kan nei. Kan a pumhnâk
lakah Rev. Thimkhup Buiting, General Secretary ECC, nih Bâwlnâk nung hen Pathian
chawnglawmh ding ti thupi mang hen Pathian thusimnâk a nei. Pathian
Thusim lîm nûnah Rev. Dr. L.H. Lalpekhlua General Secretary, LIKBK nih lâwmthu
tlunhnâk leh thlahnâk thu a sim nûnah chun Pathian sawrnâk la pakhat kan sak
le, Rev. Dr. Thawng Hnin Zam, UTC nih malsâwmnâk a sim le, International Lai
Leaders Meet tawnghpumhnâk chu bangh asi rawh.-------Thla nawlh pehpar ding
------------------------
Mobile:
01552733752, 01556980081
Deihnâk: Eph. 4:8 ah “Tlûn leiah a kâi liau khan tleih
tla tamtak a put na le; minung tla sin khawm thilpêk tla a pêk na,” ati. Hi thu hi a umzia tak zei mesi?
-------
Mrs. Laldawtkung, Zion
Sângnâk: Rev. Pakshim B. Tlung simhfiangnâk
lak ah mi a fiang thlo ko le, ka târlang lai rih.
“Hi thu
hi Sam 68:18nâk thawk hen lâksuak mi asi. Sam rîntu nih chun, Aigupta thawk hen
mipi tla suaknâk thu hâwi a sim le; khawmsele, Pawl nih chun hi thu hi Jisu
Krist thawknawlhnâk leh vânah a kâinâk thuah a mang asi. “Tlûnlei ah a kâi”
timi nih hin Krist thawknawlhnâk leh vânah a kâinâk thu a sim asi.
Jisu vânah a kâi liauah,“tleih tla tamtak a put na” ti thu umzia chu, a
lânah “tleih tla” ah hawng kan siamtu - sualnâk, thihnâk leh Setan tla chu,
Krist Kross ah thihnâk leh thawknawlhnâk ruangah nehnâk chu ting hen, chu tla
chu “tleih tla” ah a siam na le, a put na asi. Vân ah a tlung nûnah chun Krist
nih “minung tla,” chu chu Kawhmi sinah thiltawtpêk tla chu a pêk na.”
Hin ah tleih
tla tamtak a put ti hi Taksa thawknawlhnâk thu asi. Jisu a thawknawlh lânah chun Mithi Thlarau
chu Mithi khua, Lazar
umnâk (Jisu nih chun Abraham
ṭangka ti hen a sim) ah Thutlung Li Mithenhlimh thi mi tla tamtak chu Jisu,
ni thum sung thlân ah vui asi karah a kal le, Mithi khua (Eden Paradise) chu
Vân Paradise ah ṭhinh asi rawh.
Hi hi Laphuahtu nih, ‘Eden dum ah setan
nih lallukhuh hawng kan suh mi kha, tuah hin kan Lal Jisu nih neh hen hawng kan
pêk nawlh rawh.’ ati mi thu kha asi. Mat. 27:52-53 ah, ‘Thlân tla a awng le, Mithenhlimh it rawh mi
tla taksa tamtak khawm thawk hen an um rawh. Chubang tla chu Jisu thawknawlh
nûnah chun thlân ah mi chu an suak le, Khua Thenhlimh ah chun an lût le, mi
tamtak sinah chun anna langh rawh’ ti asi. Jisu nih, Abraham ṭangka a ṭhinh lânah Mari nih a tawngh awt le, Jisu nih,
‘Hawng ka banh lah, tutiang khawm hen Pa
sinah ka kal lo rih asi ….,’ (Johan 20;17b, Kol. 2:15 2Pet. 2:4) ati.
Chun, ‘minung
tla sin khawm thilpêk tla a pêk na’ ti thu hi Sam 68:17 thu hen a meh mi, Pentecost Ni ah Laikulh nih kan
zarzo mi Thlarau thenhlimh a hawng tlung mi thu
asi. Thil. 2:ff. Jisu a thawk
nawlh liau, Pa sin a kâi liau khan Thutlung Li Mithenhlimh (Setan nih sal
tlaih) tamtak umnâk Paradise chu Vân ah put na le; Mithi thlarau khawm Vân ah ṭhinh
ver asi rawh. Pa sin thawk hen mi
Thlarau Thenhlimh chu Pentecost Ni ah a pêk na, Minung tla sinah thilpêk
a pêk na mi chu Pakhatnâk: Thlarau
Thenhlimh asi.
Panihnâk: Thihnâk
thawk hen Taksa thawknawlhnâk. Chun, “Thihnâk, sual, Setan nehnâk,” tla hi asi.
(Mat. 12:25-28; Joh. 7:39 14:12, Rom. 16:20, Eph. 1:20-23; 2:22 Phil. 2:9-11,
Kol. 2:15.
-----------------------
Theihtirnâk
** Kawhmi tla lungkhamnâk fâktak neitu leh
Lalpa thu kiltir asi mi, mikip theihtir ding hen hawknâk neitu zawng nih
Article a rîn kho.
Advisory Board: Rev. Thim khup Buiting
Rev. Pakshim
B.Tlung
Pastor Zirkung
Shahu
Editor : Pastor
Zuamdir Bawm
Associate Editor :
Pastor Rualchungnung
Pastor Lal Duh
Sang Bawm
Circular Manager :
Evangelist Lal Ruat Lian
Treasurer : Mrs.
Lily
|
EVANGELICAL CHRISTIAN CHURCH
Secretariat: Zion, Ruma – 4620, Bandarban Hill
District, BANGLADESH.
BAWMRAM KAWHMI (KRIFA BU) THAWNGTHANG TAWMTE SIMNAK
By Missionary Lalthangzel Zathang
Khawveldan kan pi leh putla san liau chun khawveldan sakhua (animism)- Thingbul, Khur, lungpi leh tlangsang tla sawnhtu an si. Chu hawi hen khua an hawng sa vima nunah Tisumriatralah mi ngo Welsh Presbyterian Missionary pakhat Rev. Edwin Rolands leh a bawmpitu Mifial Patlaia leh Mifial Kuaichika chu Bawm ramah hawngthangtha (Gospel) aupi ding munma halh leh zauh ah kum 1918 ah khan an hawng lut. Hi gospel cheu put hen hawng kal ding mi hi, chu liau hunah kan khuavang madung chem leh minthangtak –Sialdarm khuavang nih hi hawi hen muhnak anei: “Mingo (lapar hawi miring) tisumriat ralah mi an kutah cheu faktak (great Light) put hen an hawng kal lai. Chumi tla an hawng kal ding tik thungai kan tih.Chumi tla an hawng kal tik ah chun kan til (um lai lo rawh)lai rawh"ti hen asim. Chu liauah khuavangnu thusim theihtu tla nih athu um zia (meaning) reng an theihthiam kho lo. Chumi khuavang thih nun kum sawt ual nunah,mingo sap leh Mizoram thawkhen mifial panih ruihen – mikip rang ruangsuahnak mei chu tak “Light of the Gospel) chu put hen -1918 ah chun, a thilmuh (Vision) chu rangtlingtir hen a hawng um asi. Hi tan an hawng kal mi chu rawngbawlnak munma (Field) zauh ding cho hawng kal an si ruangah cham sawtlo hen,an kal vima le, Miriatlang (Chimbuk tlang) palhen, Arakan Hills (Burma) an lut le, Chin – Khumi tla, Miria umnak bial tawl hen, Kolodine tipi dung zawhhen Mizoram leiah an kir nawlh.
Chun, chumi neh nun kum nih nun 1920- ah khan pu Patlaia leh Mifial Lianthawnga chu Bawmramah riantuan rawh ding hen an hawng kal nawlh le, Bawm/Lai phunfa tla sinah Thawngthang tha thu sim hen an um.hamhtak hen kum nga an tuan nunah- 1926 kumah khan Bawm Lak thawk hen minung leinih ni Pathian thu an hawng lung. Chumi lungtu 12 (leinih tl a chu kum 1928 ah tlangpi khuah Pastor,H,Dala nih Baptisma a changtir na chun,Pathian sawnhnak biakin chu kum 1929 ah Fiangpidung khua ah sak masa chem asi. Chu hawi hen khuadang dang thawk hen luntu hawng pung vima hen,Bawm/Lai phunfa tla chu Kristian nak nih lanah kanpi pu lungnak (animism) chu mak hen tu chun Kristian phunah rel kho kan hawng si. Kan Khuavang nu muhknanak thusim chu atak hen a rangtling rawh asi. Kan ram leh kan phunfa lakah reng lungnak li (Old faith) lakah umtu um lo rawh hen Kristian za lakah za rel kho phunfa kan hawng si rawh.Lalpa chu sawr hen um kumza seh!
Kawhmi (Krifabu) dirmun)
Kristian sitir liauah hawng kan kuritu leh zauhkhenhtu tla chu tam dauh chu Mizoram thawk hen leh Manipur State thawk hen mi an si dauh chem asi. “North East India General Mission” min put hen Philedelphia –USA mi Mission asi.Chumi Mission nih chun Kum 1965 tiang chu Kawhmi min bik auh lo hen,Mission sal hen kawhmi min khawm put chawlh asi. Khawmsele hun hawng kal vima nunah Kum 1965 ah khan, kan Missionary, Dr. Pierce David Samuels nih Mission nih Local kawhmi tampi adirh rawh mi tla chu aram sung Kawhmi an si ruangchun, Kawhmi (Pawl) min sak angai lai ati le, Kawhmi hotu tla topumhnak nei hen
1. Evangelical Christian Church –( ECC)” ti hen min sak asi. Chun kan ram thawk hen kum 1968- ah khan NEIG (North East India General Mission) chu an a phawi. (With drawn) rawh mi asi.Chumi kum thawk hen chun Evangelical Christian Church chum ah kutke hen dir mi (self support) kawhmi a hawng si rawh hen mah kawhmi khalhnak duan dan (Constitution) tla khawm siam bak hen Assembly nih birhtir (Approved ) hen mah kawhmi ning nei tak hen khalh mi kawhmi asi. Tu hin phundang tla _Miria,Khaileng (Khumi) leh Marma sinah rian an tuan vima an kawhmi general population chu 5000 (mi sanga) vel an si.
2. Bawm Tribal Baptist Church –(BTBC): Hi pawl hi Rev John Thangnin nih a ruina mi kawhmi an si.Anih hi Evangelical Christian Church thawk hen Kum 1977- ah Bangladesh Baptist Church Sanga (BBCS) Kawr (Bengali) kawhmi ah lutmi ansi. 1998 ah BBCS thawk hen a pension nunah a murui tla hen “Bawm Tribal Baptist Church” min put hen kawhmi pawl pakhat siam hen ummi an si. An Kawhmi general Member Population chu mi 1500 (Sangkhatza nga )ding an si.
3. Presbyterian Church in Bangladesh (PCB): Hi mi Kawhmi hi Rev L. Dolian dirhmi Kawhmi asi. Kum 1980 ah khan ECC kawhmi thawk hen suak hen a murui tla hen kawhmi dang “Reform Church of Bangladesh ( RCB)” ti hen Kawhmi pawlthar adirh le,chu mi RCB chu Kum 1993- ah khan rawksiat (desolved ) hen Presbyterian min lakthar hen kal vima mi kawhmi asi.Kawhmi khalhdan tla khawm Constitution puitlingtak nei leh Presbyterian rui le khalhdan hen kal mi kawhmi ansi. Kan ramah chun, Kawhmi panih “Evangelical Christian Church –(ECC)” leh “ Presbyterian Church Bangladesh( PCB”) hi Kawhmi kan khalhdan tla mumal tak hen anna ruimi kawhmi tla chu an si. An riantuan dan chu – Miria,Marma, Tripura Khyang leh Chakma phuntla nawngah rian an tuan.Tu hin,Presbyterian Church in America –PCA) tla hen tlainak nei hen Mission to the world (MTW) group rian tuan vima mi Kawhmi ansi. An general members population chu 5000 (Sangnga) tlunlei tlingmi Kawhmi an si.
4. Bangladesh Christian Church –(BCC): Hi Kawhmi hi Bawmram ah Kum 1994 ah Rev. Rualthanmawia USA ah sinmi hawngsuak hen Dhaka- ah Bangladesh ramah Missionary ding hen ahawng le Bangladesh Christian Church a dirh mi asi.Kawhmi (BCC) nih amah ruinak dan Bu anei chuanglo le, a dirhtupa Rev Mawia ruinak tangah um mi kawhmi asi. An general member population chu mi 2000 (Sangnih) ding an si lai.
5. Bangladesh Baptist Church Sanga –(BBCS): Hi mi Kawhmi hi kan ram Bangladesh ram sunagh chun Kawhmi lun leh lianchem asi.Khawmsele,kum 1998 ah Rev John Thangnin pension a kal rawh nun chun, an lakah tu an umnak bial sungah ruitu reprai umlo rawhnak ruangah, Kawhmi riangvai dirmunah an um. An lakah ruitu chak leh rinhtlak umlonak ruangah lungkham kaitak dirmun ah an um.An general population members khawm mi (Sangkhat) 1000 ding cho an si lai rawh.
6. Independent Baptist Church –(IBC): Hi mi Kawhmi hi Bangladesh Baptist Church Sanggha –(BBCS) thawk hem kal suak mi Kawhmi an si.Tu chun, Pastor,Lalvantling General Secretary nih arui na.Kawhmi thar an si ruangah anna khalhnak ding duan dan (Constitution) puitling tuah hen anei kho lo rih.Annual Assembly meeting leh Church Executive Meeting tla chu dan kel (Pangai) hen an nei kho kumza tawn. An general members population khawm 1000( Sangkhat) ding chu an um.
7. Church of Christ-(COC): Himi Kawhmi hi an hotu pa Pastor,Vannuam chu BCC lakah um mi asi le, kumnih khat atuan nunah, Christian Church thawk hen Church of Christ a dirh mi asi. “Non-instrumental Kawmi pawl ansi. Tu chun Kawhmi dir tha an si rih ruangah an riantuan tla khawm a irh-an chiam lo rih.An general population khawm Sangkhat an tling lai lo rih.
8. Evangelical Reform Presbyterian Church (IRPC): Hi mi Kawhmi hi Kum 1997 ah Presbyterian Church-Bangladesh- (PCB) thawk hen kal suak mi an si. Family of Faith –USA hen partnership nei mi asi.Miria leh Khumi tla sinah riantuannak an nei. An Kawhmi tuan Kal tamang reng chu Ramthim (Outreach Ministry) leikang hawih leh tuanmi an si.Annih pawl khawm nih Kawhmi rui le khalhdan bu (Constitution) thi tha nei an si lo. Annual pumhpi leh Church Executive Meeting lam chu an nei bak. Khawmsele, Kawhmi puitling kaltamang an lam zawh hen kal mi ansi lo rih.An general Members population chu 2500 (Sangnih leh Zanga) ding an si.
Khi atlunah Bawm Kawhmi 8 (Pariat) melput ziazam tla chu kim tawk lo ual hen ka nan simh hi, himi thurin thawk hen Kawhmi pariat tla tlunah ngeihdan leh riruat dan chu na hawng nei thiam tawk ding ka lung um e.
Chun, kan ram sungah khi hawi hen Kawhmi Pawl dang dang thek hen/khuai kan umnak nih hin,mi zatlang thinlung a thu munkhat tir lo le khua khat leh vangkhat lak khawmah thinlung thenkhuai le remlonak tla suak tam ruangah “Churches Fellowship tuah kho ding hen, Seminars vei tampi kawh leh pungh a si. Kumsawtual kan peihpi nunah thudawngh remti tlangnak leh duhrualnak Kawhmi pariat (8) sign ni takah chunk an lakah Kawhmi lian chem. NEIG Mission thawk hen mi Kawhmi zik bulchem kan unau ECC Kawhmi ni chun, sign duh lo hen “Kanna ngai chang lai rih” thu ka mak hen anna nawp (Withdraw) le, thu ngai pawi kan ti. Khawmsele kan ram dirmun zauh leh sut hen herh ti nak theih hen, Kawhmi 7 (Pasarih) ni chun lungrual tak hen kan signed – kum 1998 ding hunah
1. Presbyterian Church in Bangladesh –(PCB)
2. Evangelical Reform Presbyterian Church –(ERPC)
3. Bawm Tribal Baptist Church –(BTBC
4. Bangladesh Christian Church –(BCC)
5. Bangladesh Baptist Church Sanga –(BBCS)
6. Independent Baptist Church- (IBC)
7. Church Of Christ –(COC)
Tu chun,Pathian ruinak zarah khi atlunah mi Kawmi 7 (Pasarih) Hill Tracts Churches Fellowsihp –(HTCF)” ti min put hen Kawhmi Pasarih lungrualte hen zatlang leh Kawhmi riantuan hen kan tha hen a tluang vima rih asi.
Hi mi HTCF dirh nunah kan tuan suak masa chem chu “BAWRAM KAWHMI TANGRUAL KRISTIAN LA BU”-2012 ah kan suah rawh asi. Chun, Bawm Bible pumpi (OT & NT) New King Jem version based hen leh let liau riantuan liau chir asi.
Tangruanak chu chaknak ti asi hawi hen, Lalpa ram leh Kawhmi rangah tuan tum hen lungum tak hen kal vima asi rih.
Missionary Lalthangzel Zathang
Chittagon Hill Tracts, Bangladesh


No comments:
Post a Comment