ICCYC Pathian Thangthatnak

Saturday, January 17, 2015


                                       KAWHMI ARFI

Volume        21         No.          06      December                   2014                KAWHMI                     ARFI

Editorial

Christmas mangtu  murui

Hawlh ka mangtu:Kristmas  mangtu tla hi kan duhnâk leh kan ngaihnâk a bang ver lo le,  Hi hâwi hen simtu tla nih an sim:  1. Dâwngsungkhur tlingtê Kristmas mang a ha. 2.  Zâikhawm khuadei umlo chun Kristmas a kîk a dâirtir. 3. Mah khua ah nuam tâwk ual mang a ṭha.  4. A sa hen Kristmas mang lo chun a rinâ a um loh. 5. Ramthim ah Kristmas mang hi a sung hen a rinâ a um chem. 6. Nipuan thar a um lo chun Kristmas mang a nuam lo. Hi hâwi hen hawlhtu tla hi tamtak a um. Hi khawm hi Doctrine pakhat asi. Nangteh, zei hâwi hen na hawlh bâk? Na thuruat tla lakah Na thinlung leh na lungnâk khawm a phûm ko. Tulân mi Kristmas mang dân chu kan dawn chun taknâk dik a um mi hâwi asi. Lungtu masa tla chu‘Nungâk Thenhlimh’ hâwi asi. Tu liau mi Kristmas mang chu ‘A zuar mi Nunâu’ hâwi asi. Churuangah, na taknâk tak zeiah a um dawn rih? Kan kâ hen kan thusim chu kan thusim a lîm ka hen vân ah kan kâi awt mi hen â bang. Kan chêu chu a um lo, a mit awt ngangâi rawh. Tlâwmngaihnâk Nun khawm a reh vima fâwn.
Kristmas mangtu murui tla: Bâwlpu lal tla leh Dân sîntirtu tla nih Theihnâk hen Krismas an mang mi hâwitê hen tuliauah khawm theihnâk hen Kristmas mangtu a tam. Bâwlpu tla leh Dân Sîntirtu tla chu Jisu suaknâk mun chu an theih. Jisu a suaknâk mun ah chun an kallo fâwn asi.

Herod nih thinthawknâk leh lungâwilonâk tla hen Kristmas a mang mi hâwi hen tuliauah khawm Ni zûnthar kan duh le, kan neikholo, Kanmah theihlo hen thilti tla a um chun ‘Keimah’ kanna tinâk nih hawng kan thinthawktir le, kan Lungâwi lo rawh.

Vânmipi tla nih Chawnglâwmhnâk lasak hen Krismas an mang mi hâwi hen tuliauah lasaktu kan umlo rawh. Tâwmtê la kan sak chun kan khazâl a zê tâwn, la ka thiamlo kan ti le, lasak zâikhawm khawm kan huam lo. Kan huam tak mi bîk khawm a umlo. Pathian sawrtu kan tlâksam. Pathian Nung kan Sawrlo hun kar rêrêng chu setan kan chawnglawmh mi tinâk asi.  Mifing tla nih an robâwm tla awng hen Kristmas an mang Nangteh, na thinlung robawm na awng kho ma?

Juda mipi tla nih an min tla rîntir hen Kristmas an mang, Bethlehem Khuapi, Jisu suaknak ah Juda mipi tla an um pung ko, Jisu suaknâk Chawperung ah tlengtu rêng an umlo mi hâwi hen Kristian kan na ti ver le, Jisu sin Bethlehem Chawperung tlenglotu zeitluk dek kan tam ko. Duhtak, Nang teh, Chawperung na tleng kho ding hen na tumnâk a um ma? A hun liau takah Bethlehem Chawperung tleng khotu hi Dawrapu tla leh Mifing tla cho Bible nih hawng kan simh. Kan khua Kristmas mangtu zawzawng nih ‘Jisu, tusûn ah hin kan Thinlung chawrungah, Hawng suakthar nawlh le, Nang, kan zungzâl lal ding hen kan ti kho ver ma aw!

Kristmas Sermon.
                                                        Pastor Zuam Dir Bawm

Krist (Jisu) suak liau hunah Israel ram awpnâk: Hi liau hun hi Rom lal nih a awp na liau hun asi. Saltâng ansi khawm kanti kho. Pelestine ram zawng chu Rom lal nih a lâk le, “Herod the great” (37-4 BC vel) kut ah a siah. Herod nih Israel mi tla chu a rêp tuk na le, a mah rokualnâk ding hen Jerusalem temple chu a mang, churuangah “Herod Temple” ti tiang hen min an sak. Chu hâwi dîrmun ansi ruangah Rom sawrkar kut thawk hen an sansuak khonâk ding hen âu nih hawng kan sansuah kho lai, ti hen politic an tuah liau hun tak asi. Thutlung Li Isai 7:14; 9:6; Mika 5:2 leh mun dang dangah Ruangsuahtu Messia hawng suak ding hen khuavâng nih a sim mi tla thu kha taksa awptu asi lai le, Rom sawrkar kut thawk hen Independent hawng kan pêk lai ti hen an ruat liau hun tak asi.

Christmas hi zei?
Zât 2 hen kan langhtir kho, chu tla chu-

1. Laikulh nih an muh dân: AD 300 tiang chu Kawhmi lakah Krist suak ni ti hen mang mi kan muh loh. A san chu Church of Father tla nih Ruangsuahtu suak ni lawmh chu sual hen an ngaih. Zei hun zei thla ah Christmas hi mang an dawmh sût a har. Sikhawmsele AD 1500 kum ah kum khat ah ni 135 sungah a dang dang hen Kawhmi pawl tamtak tla nih an mang. Zeimaw mi nih November 17, January 6, March 28, April 19 leh ni 20 tla ah khin an mang chiau. AD 361 kum ah hin Pope Julius nih December ni 25 ni hi Christmas ni siseh ti hen a khiah, anti. AD 500 ah December ni 25 ni chu Christmas ni lawmhnâk an thinlung lâwmtak hen an mang chiau, tihen an sim. Khawmse Kawhmi tamtak nih hi ni hi an pawm lo rih. Orthodox leh American church tam dauh nih chun January ni 6 leh ni 8 ah an mang anti. Amah Jisu suaknâk Bethlehem ah ni dang chiau ah sawnhnâk murui 3 tla nih chun Biakin pakhat ah Christmas puai hi an mang chiau tâwn. Christmas tihen mi zapi tla nih theih mi “Thumal” a um lân hin laikulh ram tamtak leh Kawhmi pawl tamtak lakah Jisu suaknâk hi December ni 25 ah an lawmh chiau tâwn.

Rom mi tla nih Busik hun ah sung tak hen Puai an tuah tâwn mi min chu “Saturalia” anti. “Saturn” pathian chu zahnâk ah an tuah tâwn mi asi. Himi puai ah hin âukhawm thliardangnâk um lo hen pakhat leh pakhat gift change an a pêk chiau. Chuhâwi hen Kawhmi tla lakah sawnhnâk lian chu Rom sawrkar nih a hawng mangtir na le, “Saturalia” timi puai min chu “The Mass of Christ” or “Christ Mass” ti hen an thleng. Christmas hi thu panih hen a fawnh mi asi. chu chu- Christ leh Mass asi.



Christ chu Greek hawlh, ‘Christos’ thawk hen lâk mi asi. A um zia chu “Sariak thuh” mawh “thîm mi” tinâk. Mas chu Hebrai hawlh “Mass” thawk hen lâk mi asi. A um zia chu “Zahkâi mi” or “Zahnâk” tinâk asi. “Mass” timi chalung umdân nih hin mi tamtak thinlung a  nawktir ruangah Roman Catholic tla nih “Mas” ‘S’ pakhat cho hen an siah. Churawh chun Christmas ti umzia langhtir an duh mi leh a umzia an langhtir mi chu- “Jisu Krist philhkholonâk puai” tinâk hi asi. Christmas chu Pathian lei leh laikulh lei chawmhpawlh hen an mang ver. A thenhlimh mi Christmas ti theih lo hen laikulh thil leh thlarau lei thil thliar dangnâk um lo hen “Secular style” hen mang a hawng si. Churuangah, Christmas chu Krist phillonâk rangah leh Krist suak ni lawmhnâk rangah tuah mi silo hen dâwngsung unau, hâwikawmh tla a tawngnâk hun rangah mang a hawng si. Tukhawm ah December thla a hawng tleng rawh chun “Happy birhday” mawh “Thanksgiving” sermon tla an siam. Chu sim lo rih hen Pathian thlarau hen zeitin ka tawng kho lai, ti mawh Pathian Thlarau Thenhlimh rianṭuan ka tlûnah zeitin a hawng tlung kho lai, ti ngak hen ka duh mi thil zeitin ka tawng kho lai, ka nu leh pa thawk hen tangka zeizat ka tawng kho lai, timi tla kha mi tamtak nih an dawn san chem asi. Nu khawm nih Pa khawm nih nipuan thar dang dang an chawk kholo chun an Lungâwi lo, Sumdâwng remchângnâk rangah an mang- hi tla hi taksa mi tla nih “Christmas” an muh dân asi.

2. Baibul ah kan muh dân leh hawng kan sîntir dân: “Christmas” ti thumal chiah hi Baibul ah kan muh loh. Christ suak ni leh thla chiah khawm Baibul ah rîn hen a um lo ruangah hi mi ni chiah asi kanti kholo. Churuang takah chun laikulh Kawhmi tamtak nih Christmas hi an mang ver lo. Christmas mang hi mah duh dân leh ngaihdân hen Lalpa thu mah duhdân zawng hen sim hen an ngaih. Kha hâwi asi chun Baibul ah a um lo mi zei rangah kan tuah? Sângnâk: Christmas thumal hi Baibul ah rîn hen um lah khawmsele, a phunâk chu a uap kâupi hen kan muh. Mathai leh Luk rîn ah Jisu chu Mari nih hi tualah a ring asi tih thudik chu âukhawm nih êl ding a tawng loh. “Trinity” khawm hi Baibul ah rîn hen a um chiah lo khawmsele, Pathian chu Trinity asi loh ti hen êl ding a tawng loh. Chu hâwi hen Jisu Krist suak ni lawmh masatu tla khawm hi Rom Kawhmi tla hawng si na sele lawmh ding leh mang ding a phu lai loh. Baibul ah lawmh masatu tla kan muh mi chu “Vânmifial” tla “Dawrapu” leh “Mifing” tla ansi. Hi tla hi tlûnlei mi leh tual tanglei ah a nâu chem mi leh a fing chem mi tla ansi. Churuangah a hun leh ni lakah a buai ding mi kan si lo le, a um zia diktak ah a buai doh ding mi kansi.

Baibul nih hawng kan simh dân: Christmas chu mikip tâ ding thâwngthâng ṭha lawmhthanuamkâi asi. Luk 2:10. Christmas chu David khua, Bethlehem ah Ruangsuahtu suak Ni asi. Luk 2:11. Christmas chu Thu (Pathian) chu minung ah a hawng a chang le, kan lakah a hawng um mi Ni asi, Joh. 1:4. Christmas chu Thlarau Thenhlimh thiltikhonâk hen Nungâk thenhlimh Mari lakah


Pathian Fapa Jisu Krist a hawng suak mi Ni asi. Luk 1:26-38. Christmas chu mikip mit muh ah Lalpa Ruangsuahnâk asi. Luk 2:29-31. Christmas chu Phundang tla sinah Pathian chêu langhtirnâk asi. Luk 2:32. Christmas chu “Pêk” mawh “Ṭhenh” tinâk asi. Joh. 3:16. Christmas chu Vân Missionary fial Ni asi. Chu hâwi hen Pathian nih a Fapa neihlem hawng kan pêk ruangah kannih nih zei kan pêk kho bâk lai ne? Kan pêk ding silo rih hen, kan siding dân Baibul nih hi hâwi hen hawng kan langh piak- Mat. 2:16 ah kan muh dân hen “Sawnhnâk” leh “Chawnglawmhnâk” pêk hi asi. Vânmifial, Dawrapu leh Mifing tla khawm nih amasa chem ah Krist rangah an pêk mi chu “Sawnhnâk” leh “Chawnglawmhnâk” asi. Vânmifial leh Dawrapu tla nih chun La hen an sawr, kannih khawm nih kan sawr bâk lai. Mifing tla nih bawkbakhup hen an mâimuk, kannih khawm nih thinglung nâu tak hen bawkbakhup hen sawnh kan a tîm bâk lai. Mifing tla nih an Robawm awng hen thil an pêk mi hâwi hen kan thinlung inkhar kan awng bâk lai. Thinlung hi zeizawng ngak hen thu a sim bîk, thil a tikho bîk, umzia a nei bîk.

Lâwmman zât 3 (Taksa, Thinlung leh Thlarau) pêk ding: Mifing tla nih an Robawm awng hen thilsung Ngun, Beraw leh Mura an pêk. Chu lâwmman zât 3 nih a langhtir mi chu- (1) Taksa, (2) Thinlung leh (3) Thlarau (TTT) 3 hi asi. Kan taksa hen kan zah lai le, kan thinlung hen kan dawn lai le, kan thlarau hen sawrnâk kan pêk lai (Joshua 4:24). Christmas boruak nih hawng kan lawmhtir. Sikhawmsele puai â lîm rawh chun kan lawmhnâk khawm a dih chawlh. Chu chu zei ruangah me? Christmas kan awrh mi a san tak kha kan theihlo ruangah asi. Asi lo leh kan kan sungtir mi leh kan sawr mi ngâk hen a puai kha kan sung-u-tir doh tâwn ruangah. Churuangah kan hunbi mang hi kan lakah Jisu a tel ngelchel ding asi. Jisu tello hen chun Jerusalem khuapi khawm a ṭap nawh kha. Ṭhiruai Peter khawm nih amah rangah a pheh. Zûltu Thomas khawm nih a lung lo. Korazin leh Betsaida khua khawm nan tlûn a pit a ti na. Sikhawmsele Jisu a tel nûnah chun- Thiruai Peter nih mikhêng a damh, a thusim ah mi 3000 an suakthar. Thiruai Thom khawm Thâwngthâng Ṭha sim ding hen India tiang a hawng tleng. India ah kum 20 kar ding rian a ṭuan. Mi 19 thihnâk thawk hen a damh na. Mi 260 khuri vuanh a damh. Mi 230 Masia nei mi a damh. Mi 250 mitchaw a damh. Mi 220 khêng a damh. Mi 20 hawlh kholo mi a hawlhtir. Mi 250 damlo a damtir. Churuangah, a puai cho awrh lo leh mang lo hen kanmah chiau nih Jisu nei kan a tum chiau lai. Kan thusim Lalpa nih Amah rokualnâk ding hen bâwngmal hawng kan sâwm piak seh! Amen.
-----------------------   

Bethlehem Ârfi Chêu Zûltu
Lal Ruat Lian

Nan thinlung tla ah Krist rangah zahnâk nei ule, Lal ah siam u. 1Pet. 3:15
Thumasa: Bethlehem min hi Kristian thinlung sunhtu pakhat asi. A san chu – Jisu, kan Lal a suaknâk mun asi. Bethlehem hi panih a um :


Pakhatnâk – Bethlehem: Zebulun ram, Lâirêltu Ibzan phûmnâk khua Bethlehem (Lai.12:8,10) 

Panihnâk – Bethlehem: Jerusalem simlei  mêl 5 ah  ‘David Khuapi’ an timi, 1995 December thawk hen, tu chun Palestinian ram ah a um rawh mi Bethlehem.

David Khuapi, Bethlehem thu: Bethlehem khua tî hi a thaw bîk mi masi ? David nih a tî-hâl le, din ding a duh hen a ngâi rê. Tikhurchawh 70 a um anti.  Khua kawtka pali a um. 1) Ran râwlpêknâk kawtkâ (manger street) 2) Ârfi kawtkâ (Star street)  3) Dawrapu tla kawtkâ (Shepherds street) 4) Ran râwlpêknâk tualmâi (Manger square) ti asi.

Chawrung mun chir ah Rom lal Constantine, anu Helena nih, The Church of Nativity Biakin a sak. Biakin kiangah Bell tower (Dar vuaknâk insâng) a tuah. Biakin kawtkâ chu niam ual hen a siam. Kûn-kêk hen a sungah lût ding rangah. A san chu mikip nih kûn hen Jisu mâimûk ver ding tinâk.

Ârfi min: Bible ah ârfi min tamtak kan muh:  Job 9:9 ah Orion ârfi, Pleiades ârfi, Arcturus ârfi, simlei ârfi ti kan muh. Job 38:31-32 ah Zâwltling, Ngambâwm, Firuk, Mazzaroth (Stars), Vawmlian (Great Bear/Zângkhua), Vawmme (Little Bear /Zângkhua bâwmtu), 2Lal. 23:5 ah Ârfi Lian  (Planets) timi ârfi kan muh nawlh. Amos 5:8 LALPA nih ârfi tla, Firuk leh Likukchânthum tla a siam na. Hinah Ârfi min 12 kan muh. Deirêl Ârfi, Jacob Ârfi, Lalchem ârfi, Bethlehem Ârfi  ti hen hinah 4, ekte 16 kan theih.

Ârfi lem siam dân: Ârfi lem chu a kî panga a um, Vânlei kî khat nih a khît ding, sîrkhat veve zamtang hen a kî a um ding. Chu chu Bethlehem Ârfi lem siam dân asi. Vânlei ah kî panih nih a khît chun setan singsiahnâk asi.

Zohtirnâk hen Arfi min:

1. Setan auhnâk: Isai 14:12. Lucifer, (zînglei fapa) Deirêl ârfi chêu tak timi hi setan auhnâk asi.
2. Jisu Krist auhnâk: a) First Advent: Num. 24:17. Lalchem ârfi chêu tak, Ârfi zuang, Israel ârfi, Jacob ârfi, Mat. 2:2-10. Bethlehem Ârfi, A Ârfi (Juda lalchem ârfi) a suak liau mi auhnâk asi.
b) Second Advent: Thup. 22:16; Ârfi chêu tak, Deirêl ârfi, 2Pet. 1:19 Sûn ârfi, Thup. 2:28: Deirêl Ârfi chu anmah ka pêk na lai ti asi.
3. Vânmifial tla auhnâk: Ârfi pasarih tla Thup.1:16,20.
4. Lâirêlnâk auhnâk: Aigupta lal rêp tikah chun, ‘Ârfi tla ka nâwt dep lai’ Lalpa nih ati. Ezek. 32:7.
5. Mithenhlimh rokualnâk:  Thil dik tiding hen sîntirtu chu ârfi hâwi hen an chêu lai. Dan. 12:3.
6. Misual rêpnâk:  “Na in chu…ârfi nâwngah lang hen um menza khawmsele, ka nan thlâk ving awt” Obadia 4. (Mi tluangkhâwng)
“Ârfi a vâi lemang mi hâwi an si le, Pathian nih an rangah mûi thûk tak a siah piak na mi tla an si. Jud 13. (Mah kawngkâ cho ruattu)
7. Abraham chi thlâk tam zat simnâk: “Vân arfi” ti vei 10 sim asi.  Gen.15:5,22:17, 26:4; Ârfi khi tamtak an si…ti hen Pathian nih a simh.
8. Israel symbol:  Ârfi leikhat tla nih Josef an mâimûk (Gen. 37:9). Thup. 12:1 Ârfi leinih hen am mi lallukhuh khuh (Nunau) a um thu a sim. Chu chu Israel zohtirnâk.

9. Pathian thenhlimh zia simnâk: Job 25:5: Ârfi tla khawm (A mitmuh ah) an a thenhlimh lo” ti asi.
10. Second Coming a nâi mi singsiahnâk: Luk 21:25.  Ârfi tla ah ‘Singsiahnâk’ a lang lai’ ti hen.
11. Pathian thenhlimh thiltikhonâk rokualzia simnâk. Isai 40:26: Vândum khi zauhnik! Ârfi na muh mi khi au nih a siam? Kawrsen rual hâwi hen Ruitu asi le, zeizat an si a theih hep na, an min chiau hen a auh na.  A thiltikhonâk chu thungâi a rokual le, pakhat khawm a relh dah lo.
12. Rokualnâk an nei: 1Kor. 15:41. “Ârfi tla rokualnâk chu a dang; Ârfi  tla lak khawmah an rokualnâk ah chun anna bang lo” ti asi.
13. Min an nei ver: Sam 147:4. (LALPA nih) Ârfi tla chu an um zat ding a ruat le, pakhat khat hen an min a sak chiau na.
14. An umnâk hi a sâng:  Job 22:12 Vân sangah Pathian a um hen, ârfi thlapa sâng tak ah a um mi tlûnlei thawk hen a suk hen a hawng bih lo ma?

Bethlehem Ârfi: Bethlehem  Ârfi hi mifing tla nih, kâng tamtak hen an sût le, a min an puh mi khawm a um. Astronomers leh Theologians tamtak tla nih Jupiter, Saturn, Mars Planet (Ârfi Lian laikulh) leh Halley’s Comet (Kum 75 dân lang mi ârfipi) tla a chêu mi hen an lungum. Sikhawmsele, chu chu  asi kholo -  Khuavâng Isai nih a min a sak mi lakah “Remruattu chê,” ati mi nih a khît thlo ko (9:6). Bethlehem Ârfi chu “Ârfi chê” / “Jisu  chêu,” Mifing tla Ruitu Ârfi, Jisu – Juda lal singsiahnâk Ârfi, Pathian thiltikhonâk chêu, Krist Pathian Thlarau asi.

Mifing tla a ruaina:- Hi Khawsak Mifing tla hi Persia hawlh hen – MAGI (Persia ram bâwlpu tla ârfi leikangah ngaihtuahtu tinâk). Magi hi plural asi singular hen Magus ti asi.

Khawsak Mifing tla nih Bethlehem Ârfi an zûl palh : Mifing tla nih Anmah Finghnâk hen Ruaitu Ârfi an zûl.  Juda lal Herod in an fûk ving. Hi hi an palhnâk asi. “Aw, Galatia ram a mi â tla! au nih an dâwi an? Nan  mitmuh ngelchel ah Jisu Krist chu khenhbêk hen fiang tak a langhtir asi mi,” (Gal. 3:1) ati na hâwi hen an muh ko mi an zumhmeih le, anmah ruaitu Ârfi lakah anna ngauhlo. Mifing leh Mithiam khawm an palh zâwn a um kho ti hi nih a langhfiang. Laikulh Finghnâk lakah ngohnâk nih a palhtir na kho. Churuangah, Luk 9:62 ah, “Chun, Jisu nih (Mipakhat) a sinah, ‘Auzawng tual nâwnnâk tleih hen dunglei ah zauh mi chu Pathian Ram rangah a tlâk loh,” ati asi.

Mifing tla palhnâk nih zei rah a suah rawh? Bethlehem leh a kiang kam ah kum nih tanglei mipa Fasêm tla 4000 nih martyr thihnâk leh nu tamtak ṭângka lâwng hen a fâktir le, ti-le-khua lakah mithi sûn ṭap hâu hen a khat le, Vânpi a chim asi. Kâwlui karei 100 a nei mi a thi le, Sizawh karei pakhat cho nei mi a sansuak ti thu hâwi asi rawh. “Chun, nan lungnâk chu minung Finghnâk ah ngauhlo hen, Pathian thiltikhonâk ah ngauh hen a um dauhnâk ding hen, (1Kor. 2:4). Nang leh kei khawm kan lungnâk hi Pathian thiltikhonâk ah ngauh ding hen hawng kan duh asi.

Bethlehem Ârfi Chêu zûltu: Bethlehem Arfi chêu chu zei me? Bethlehem Ârfi Chêu diktak chu Jisu Krist asi. Bethlehem Ârfi Chêu zûltu chu Jisu Krist Lungtu dik asi. Jisu chu Lalpa leh Ruangsuahtu ah na pawm tatak chun Bethlehem Ârfi Chêu zûltu dik na si. Mifing, Persian Bâwlpu tla – Gaspara, Melcheur, Beltesazarah tla nih Jisu Chêu an zûl le, Juda tla Lalthar chu an mâimûk ti asi. Nang khawm na thinlung robâwm awng hen Nâusêm Jisu mâimuktu na si chun Mifing murui tla lakah Member rangtling pakhat na si. Joh. 8:12 ah Jisu nih, “Kei laikulh chêu ka si, âuzawng hawng ka zûltu chu mûi ah a kal lai lo, Nungnâk chêu a nei dauh lai,” Nungnâk chêu chu Jisu Krist hi asi. Jisu zûltu zawng chu- Mirep, Miṭha, Chêu fa, Lalpa mi tla ti hen auh asi.

Sam 97:11:- Mirep tlûnah chun chêu a hawng chêu le, lâwmnâk chu miṭha tlûnah a hawng tlung.
Thup.4:18:- Mirep tla kalnâk lampi chu – sûn ni a suak (chêu) mi hâwi asi le, ni a hawng sa tan tiang hen a chêu mi hâwi asi.
Sam 112:4 :- Chêu nih miṭha tla mûi a cherh, - Mi khuaruat, Mi vêlnei leh Mi dik rangah.
Eph. 5:8-10. “A lânah khan mûi ah nan um le,  sikhawmsele, Lalpa mi tla nan si nûnah chun  chêu lakah nan um rawh. Churuangah, chêu lakah um mi tla hâwi hen nan um ding asi. (9) Chêu nih chun – ṭhatnâk, Repnâk leh Thudik - rah kip a suah tâwn ruangah. (10) Lalpa lawmhkâng zeime asi ti Sîn ding hen a ṭang u.”

Bethlehem Ârfi Chêu (Jisu) zûltu ranga tiamh mi: Iasi 58:8. Ka sunhsaknâk chun a tlûnah – zînglei ni hâwi hen a hawng chêu lai le, na liam mi mâ chu a dam sawm lai.
Isai 6:20:-Na ngaihsiat ni chu a dawng lai rawh; Kei, LALPA chu a Zungzâl chêu, ni leh thla ngâk hen chêu kumzâ mi chu ka si lai.”
Joh. 8:12:- Jisu nih, “Kei laikulh chêu ka si, âuzawng hawng ka zûltu chu mûi ah a kal lai lo, Nungnâk chêu a nei dauh lai,”

Bethlehem Ârfi Chêu zûltu kan ekte zumhthlir leh dînlo hen kan kal lai. Lalpa lawmhkâng  zeime asi ti Sîn ding hen kan a ṭang lai.

Lalsangzuali nih, “Bethlehem Ârsi êng mâwi ber, Kawlkil thîm a lo êng a, Kawngbo tetan ênna a rawn pê a, Khawsak mifingte rawn hruai in,
Isua pian na a rawn thlen a, 
Bethlehem Ârsi  engmâwi êng rêng rawh”

Chun, Khuavâng thusim, bir tak kan nei le, khua a hawng dei le, deirêl Ârfi chu nan thinlungah a hawng chêu lânlo chu khawnvâr chêu, mi nih mûi ah an sunhsak hâwi hen, nan sunhsak chun a ṭha asi. (2Pet.1:19) Churuangah, Nan thinlung tla ah Krist rangah zahnâk nei ule, Lal ah siam u. 1Pet. 3:15
Amah rokual rangah Lalpa nih tamtak hen A thu bâwngmal sâwm seh, Amen.
---------------------------------------------

INTERNATION LAI LEADERS MEET TELNÂK THU
---    Rev. Niangthawn Bawm 

“International Lai Leaders Meet” chu November 14-15, 2014 Lawngtlai Centenary LJCBC Assembly Office ah timhtuah asi. Chu mi an timhtuah mi lakah Bangladesh Ram ECC thawk hen Rev. Thimkhup Buiting, Rev. Niangthawn leh Evangelist Lalliankhum, chun Obadiah Mission thawk hen Upa Sawnthuang leh Pu Lalthangzel khawm an hawng a tel.

November 10, 2014 ni ah Ruma thawk hen zîng 7:00 am ah kan a thawk le, Zînglei 10:00 am dingah Bandarban kan tleng. Bandarban thawk hen Sûnnilei 2:00 kan a thawh le, zân 8:00 ding Rangamati Reserv bazaar Anamika Hotel ah kan tlung. Kan it lânah Lalpa Pathian sinah Thlachamnâk kan nei.

November 11, 2014 zîng 8:00 am ah Rangamati thawk hen kan a thawh le, sûn 12:00 pm ah Horina kan tleng. Sûnbuh kan ei lîm nûnah sunnilei dâr 1:00 pm ah Horina thawk hen kan a thawh le, zân 7:00 dingah Tlabung chu kan phanh rawh. Tlabung khua lakah khua ruitu VCM Pu Ramliana In ah kan tlung. Hi dâwngsung nih thungâi a hawng kan dâwt hen a hawng kan sunhsak le, Zânriah buh khawm a suang sawm le, a hawng kan ei tir. An in ah nuam tak hen a hawng kan riaktir le, itmu thawtak hen kan it rawh. Kan it lânte Evangelist Lalliankhum nih Pathian sinah Thlacham rualnâk a hawng kan rui le, kan a lîm rawh chun, thu tamtak kan ruat rawh.

November 12, 2014 zîng 6:00 am ah Lawngtlai thawk hen kan a thawh le, dâr 11:30am ah Lunglei kan tleng. Lunglei thawk hen sûn 12:00 pm thawk hen kan a thawh le, zân 7:00 ding ah Lawngtlai khuapi ah kan tleng rawh. Bus stand ah kan tleng lânah LIKBK office nih motor pakhat an hawng fial le, a hawng kan dawng rawh. Chumi motor nih chun LIBK office tiang a hawng kan put. LIBK Office ah Rev. Dr. Lalpekhlua, General Secretary, LIKBK leh Rev. Zazawna Lai, Associate General Secretary nih a hawng kan ngâk. Chu thawk hen chun Rest House ah a hawng kan put rawh.

November 13, 2014 zîngtê ah kan thawk le, Eclectic vêng LIKBK Kawhmi Biakin ah thlacham kan kal. Chun thlacham kan a lîm nûnah Lawngtlai College professor inah lakphak dinnâk kan nei. Chu mi nûnah chun ni tlâk hen lawngtlai khua thilrokual dauh leh mun zauh tlâk a tling mi mun tla a hawng kan zauhpi. Kan Pu Liankung Lal unau rualsia Chinzah, Lawngtlai Khua dirhtu unau rualsia inah kan va tâwi le, Liankhung rangah ro pakhat an pêk mi Ngendohiang ti mi kan muh. Chu mi chu Liankung lal nih a tophah rangah leh sanhtling rua rangah mang mi ti hen thu an sim. Chumi chu suansa mawh tangkasa ding hen a dawh, kan châwi le, khîng 8/9 tluk a um ding hen kan ruat. Myanmar ram thawk hen hawng kal mi tla leh Bangladesh thawk hen kaltu tla nih thla kan lâkpi. Chun, Lairam Autonomous Council Office ah kan tâwi le, an Lâirêlnâk munma tla kan zauh.

AnLâirêlnâk munma lakah seat 28 ding a um. Chu Lâirêlnâk lakah ruitu sang chem mi chu Chief Executive Member anti. Hi an Lâirêlnâk nih Lairam sungah sînnâk, phung-le-lam, an inlo khawsak leh tlâitawnhnâk zawzawng leh sumpai dehsuahnâk zawzawng hi Lâirêlnâk tlûnah a um ver rawh asi.

Lairam Autonamouse hi kan Lairam sungah kan muh le, thungâi hen kan lawmhpi na.

Zân Pumhnâk Moria Local Church, Chanmari kan nei le, International Lai Leader Meet chu C. Ngunlianchunga, Minister of State Government of Mizoram Chief Quest nih awngnâk a nei. Chu mi lîm ah chun welcome speech Rev. Dr. Lalpekhlua nih a nei le, Chumi lîmah chun Rev. Dr. C Duh Kam nih Pathian thusimnâk a nei, hi liauah Lapâwl murui pali tla nih an nei le, kan pumhpi tla thungâi hen a rokual hen a lang.

November 14, 2014 zîng 9:00 ah International Lai Leaders Meets chu topumhnâk chu mang asi rawh. Hi tawngpumhnâk lakah teltu tla chu: Myanmar thawk mi 4, Bangladesh thawk hen mi 4, Australia thawk mi 1, USA thawk hen mi 3 leh Mizoram thawk hen telnâk an nei mi tla chu: (1) GAC members, LIKBK, (2) Administrative Secretariat, LIKBK, (3) Lawngtlai Town Pastors, LIKBK, (4) Existing  MLAs from Lairam, (5) CEM & Chairman, LADC, (6) Ems of LADC (LIKBK Elders), (7) Ex. CEMs LADC, (8) Mipawi herh dang tla khawm.

Hi meeting lakah Rev. Dr. Lalpekhlua leh Rev. Dr. C Duhkam nih an khalh. Chun, Committee dawmhtir asi rih ruangah chun mah ti le ram Thâwngthâng leh ṭuannâk munma tla simnâk presentation nei asi. Chu tla chu: (1) CBC, USA, (2) CACC Myanmar, (3) CCCA Australia, (4) Chin Christian College, Hakha, (5) ECC Bangladesh, (6) LIKBK, (7) Union Theological College (8) Obadiah Mission Bangladesh. Hi lakah Bangladesh thawk hen chun ECC Kawhmi ai-awh hen Rev. Thimkhup Buiting, General Secretary nih kan ṭuankhâi munma leh kan ram dîrmun tla simnâk a nei. Upa Sawnthuang, Chairman, Obadiah Mission nih Bangladesh ram sungah Ramthim an riant̩uan thu chipchiar tak hen simnâk a nei. Hi Committee lakah teltu zawzawng chu Ramdang mi leh Mizoram mi ekte hen mi 80/90 ding kan si.

Zân 7:00 – 10:00 pm Cultural program siam asi le, chu lakah kan Chief Quest chem chu Pu C Ngunlianchunga, Minister of State Government of Mizoram asi. Opening Song LIKBK Assembly Choir Group nih lasaknâk an nei, chu lîm ah Rev. C. Lalawmpuia, Administrative Secretary nih devotion nâk a nei. Chu mi lîm ah chun Nungâk Rodinliani, Nungâk L.R. Chhingpuii Chinzah, Nungâk Genesis Lalanpuii leh Nungâk Lai Idol 2014 tla nih Solo saknâk nei asi. Chu mi a lîm chiah hen Pu C. Ngunlianchung , Lairam Minister, Pu H Zothangliana, Parliamentary Secretary, Government of Mizoram leh Rev. Dr. C Duh Kam tla nih thu tâwikimtê simnâk an nei. Cultural program lakah item suah hen a um mi tla chu: (1) Rukha tla– El-Bethel Cultural Group, (2) Chawnglaizawnh-LADC Cultural Group
(3) Pawhloh tlawh- Peniel Local church Youth. Chumi lîm nûnah chun Rev. B. Zazawna Lai nih lâwmthu tlunhnâk a nei lîmah “Vanchung member kan si;” ti la kan sak le, Rev. TC. Lalsanghmuna Associate General Secretary nih malsawmnâk a sim le, cultural program mang mi chu dawngh asi.

November 15, 2014 Râlringni ah Rev. Dr. C Duh Kam ruinâk hen hi a tanglei mi tla Agenda thuruatnâk nei asi:
  1. Lai cha leh hawlh thangsonâk kangnung.
  2. Lai cha leh hawlh mang tam ding thu.
  3. Lai nunphung hi thangsotir ding.
  4. Working Committee dirh. (Global Lai Christian Fellowship, silo leh  International Lai/Chin Christian Fellowship)
  5. International Lai Newsletter suah ding.
  6. Bible leh Labu leh Hrilhfiah bû siam ding thu.
  7. Mission Riant̩uan tla hi a zeitin hen munkhat dut hen kan ṭuan kho lai?
  8. Working Group nih Lai cha leh Lai hawlh a lampi siam hen Yangoon ah mawh munkhat hen seminar tuah ding.
Hi a tlûnah mi thu tla zîng thawk hen Sûnnilei 4:00 pm tiang ruat khangnâk kan nei, zânlei 5:00- 6:00pm ah Zânriah rokual tak hen LIKBK Assembly Hall sungah din einâk kan nei. Buh einâk lîm nûnah chun Moriah Local church, Chanmari ah pumhnâk rokual tak hen nei asi. Pumhnâk kan nei liauah Choir Group lasaknâk an nei mi tla chu: (1) College vêng Pastorate Choir, (2) Centre Church Choir, Bazar, (3) Chandmary Pastorate Choir, Lawngtlai, leh (4) Assembly Choir Group.

Zân pumhnâk lakah Greeting pêktu tla: CACC, Hakha, CBC Norway, ECC Bangladesh Rev. Thimkhup Buiting, UTC Matupi, Pu H Zothangliana, Parliamentary Secretary, Government of Mizoram. Rev. Japhet Lian CCCA, Australia nih Pathian thusim a nei. Lalpa Jisu nih a ṭhiruai tla rangah Lalpa Thlacham a sîntir na mi thawk hen sîntirnâk rokual tak a hawng kan sim piak. Hun dawnghnâk Rev. Dr. Lal Uk, CACC, Hakha mi nih Lalpa malsâwmnâk thu a sim le, kan pumhnâk chu kan dawngh rawh.

November 16, 2014 Zîngtê ah Eclectic vêng LIKBK Pathian Biakin ah thlacham kan kal. Zîng 10:00-12:00pm ah Pathian thu simnâk hun ṭhatak hi a tangah târlang mi Biakin tla ah thu kan sim:
1. Centre Church, Bazar --- Rev. Dr. C Duh Kam
2. Council Veng           ----- Rev. Dr. Lal Uk
3. College Veng       -------- Rev. Japhet Lian
4. Bethel L-1              ------ Rev. Cheu Mang
5. Moria Chanmari       ---- Rev. Niangthawn
6. Shalom Thingkah -- Rev.Dr. Henry Siang Kung
7. Kalvary, Chanmari     ---- Rev. Tial Lian
8.  Ebenezer, AOC    -------- Rev. Paul Tumcheu
9. Electric Veng      --------   Pu Stanley Hram Uk
10.  Horeb         -------------- Rev. Lalthangzel
Pumhsuak ah Rev. Dr. Lalpekhlua inah Ramkip thawk hen kal mi palai tâwmtê cho hen committee nâk nei asi. Chumi Committee nih thu a thlûk mi chu kan mâilei kumthar 2015 sungah July thla sungah Indianapolis International Chin Christian fellowship Ruitu thîmnâk nei ding. Chun, Youth Conference Lawngtlai ah November 19-25 sungah International Chin Youth Conference tuah ding.
 


Hi thuthluk tla ruat hen Rev. Dr. Lalpekhlua nih Pathian sinah Thlachamnâk a nei le, kan committee tla chu dawngh asi.  Zânlei 4:00 pm ah Kalvary Church, LIKBK nih an church ah buh ei ding hen sâwmnâk rokual tak a hawng kan pêk. Rev. Dr. Lalpekhlua In thawk hen kan a thawh le, an Biakin kan rangah dawngnâk leh Lawmhnâk rokual tak an siam. Pathian sawrnâk la tla sak bu hen a hawng kan dawng. Mikhual kal mi thawk hen Rev. Dr. C. Duhkam nih lâwmthu tlunhnâk leh sawrnâk fâktak thusimnâk a nei. Chun, Kalvary church Pastor khawm nih lawmhnâk thu rokual tak a sim. Hi Kawhmi hi tuliau hun takah sâwng nih hen Biakin an sak liau tak asi. Thlacham hen kan bawmh na an herh.

Buh-ei khim ver nûnah Zânlei 7:00 – 9:00 pm Moriah Church ah pumh ding hun asi rawh hen mikhual khuatual kan ekte hen kan kal chiau rawh. Pumhnâk khawm minung kan tam tâwk ual. Mikhual kaltu tla rangah chun zâl pakhat leh puan awih mi zûnkhat seng presentation an hawng kan pêk. Mikhual tla khawm kan a lâwm ual ma kha a !  Hun dawmh ka ah Lapâwl dawhtak an hawng kan sak piak. Chu tla chu: (1) Assembly Choir, (2) College Local Church Choir, (3) Lawngtlai Vêngpui Pastorates Choir, (4) Bethlehem Local Church Choir.

CACC Hakha mi Rev. Dr. Lal Uk leh Rev. Dr. C.Duh Kam nih mipi teltu zawng tla rangah thlahnâk lakah fawrhnâk leh mâilei kan kal vima ding mi thu leh lâwmthu tlunhnâk a hawng kan nei. Kan a pumhnâk lakah Rev. Thimkhup Buiting, General Secretary ECC, nih Bâwlnâk nung hen Pathian chawnglawmh ding ti thupi mang hen Pathian thusimnâk a nei. Pathian Thusim lîm nûnah Rev. Dr. L.H. Lalpekhlua General Secretary, LIKBK nih lâwmthu tlunhnâk leh thlahnâk thu a sim nûnah chun Pathian sawrnâk la pakhat kan sak le, Rev. Dr. Thawng Hnin Zam, UTC nih malsâwmnâk a sim le, International Lai Leaders Meet tawnghpumhnâk chu bangh asi rawh.-------Thla nawlh pehpar ding
------------------------

Mobile:  01552733752, 01556980081

Deihnâk: Eph. 4:8 ah “Tlûn leiah a kâi liau khan tleih tla tamtak a put na le; minung tla sin khawm thilpêk tla a pêk na,” ati.  Hi thu hi a umzia tak zei mesi?
-------   Mrs. Laldawtkung, Zion

Sângnâk:  Rev. Pakshim B. Tlung simhfiangnâk lak ah mi a fiang thlo ko le, ka târlang lai rih.
Hi thu hi Sam 68:18nâk thawk hen lâksuak mi asi. Sam rîntu nih chun, Aigupta thawk hen mipi tla suaknâk thu hâwi a sim le; khawmsele, Pawl nih chun hi thu hi Jisu Krist thawknawlhnâk leh vânah a kâinâk thuah a mang asi. “Tlûnlei ah a kâi” timi nih hin Krist thawknawlhnâk leh vânah a kâinâk thu a sim asi.
Jisu vânah a kâi liauah,“tleih tla tamtak a put na” ti thu umzia chu, a lânah “tleih tla” ah hawng kan siamtu - sualnâk, thihnâk leh Setan tla chu, Krist Kross ah thihnâk leh thawknawlhnâk ruangah nehnâk chu ting hen, chu tla chu “tleih tla” ah a siam na le, a put na asi. Vân ah a tlung nûnah chun Krist nih “minung tla,” chu chu Kawhmi sinah thiltawtpêk tla chu a pêk na.”

Hin ah tleih tla tamtak a put ti hi Taksa thawknawlhnâk thu asi.  Jisu a thawknawlh lânah chun Mithi Thlarau chu Mithi khua,  Lazar  umnâk (Jisu nih chun Abraham ṭangka ti hen a sim) ah Thutlung Li Mithenhlimh thi mi tla tamtak chu Jisu, ni thum sung thlân ah vui asi karah a kal le, Mithi khua (Eden Paradise) chu Vân Paradise ah hinh asi rawh. Hi hi Laphuahtu nih, ‘Eden dum ah setan nih lallukhuh hawng kan suh mi kha, tuah hin kan Lal Jisu nih neh hen hawng kan pêk nawlh rawh.’ ati mi thu kha asi. Mat. 27:52-53 ah, ‘Thlân tla a awng le, Mithenhlimh it rawh mi tla taksa tamtak khawm thawk hen an um rawh. Chubang tla chu Jisu thawknawlh nûnah chun thlân ah mi chu an suak le, Khua Thenhlimh ah chun an lût le, mi tamtak sinah chun anna langh rawh’ ti asi. Jisu nih, Abraham angka a hinh lânah Mari nih a tawngh awt le, Jisu nih, ‘Hawng ka banh lah, tutiang khawm hen Pa sinah ka kal lo rih asi ….,’ (Johan 20;17b, Kol. 2:15 2Pet. 2:4) ati.

Chun, ‘minung tla sin khawm thilpêk tla a pêk na’ ti thu hi Sam 68:17 thu  hen a meh mi, Pentecost Ni ah Laikulh nih kan zarzo mi Thlarau thenhlimh a hawng tlung mi thu  asi. Thil. 2:ff.  Jisu a thawk nawlh liau, Pa sin a kâi liau khan Thutlung Li Mithenhlimh (Setan nih sal tlaih) tamtak umnâk Paradise chu Vân ah put na le; Mithi thlarau khawm Vân ah ṭhinh ver asi rawh. Pa sin thawk hen mi  Thlarau Thenhlimh chu Pentecost Ni ah a pêk na, Minung tla sinah thilpêk a pêk na mi chu Pakhatnâk: Thlarau Thenhlimh asi.
Panihnâk: Thihnâk thawk hen Taksa thawknawlhnâk. Chun, “Thihnâk, sual, Setan nehnâk,” tla hi asi. (Mat. 12:25-28; Joh. 7:39 14:12, Rom. 16:20, Eph. 1:20-23; 2:22 Phil. 2:9-11, Kol. 2:15.
-----------------------
Theihtirnâk
** Kawhmi tla lungkhamnâk fâktak neitu leh Lalpa thu kiltir asi mi, mikip theihtir ding hen hawknâk neitu zawng nih Article a rîn kho.

Advisory Board:   Rev. Thim khup Buiting
                            Rev. Pakshim B.Tlung
                            Pastor Zirkung Shahu
Editor : Pastor Zuamdir Bawm
Associate Editor : Pastor Rualchungnung
                             Pastor Lal Duh Sang Bawm
Circular Manager : Evangelist Lal Ruat Lian
Treasurer : Mrs. Lily


EVANGELICAL CHRISTIAN CHURCH


Secretariat: Zion, Ruma – 4620, Bandarban Hill District, BANGLADESH.





BAWMRAM KAWHMI (KRIFA BU) THAWNGTHANG TAWMTE SIMNAK

By Missionary Lalthangzel Zathang
 
Khawveldan kan pi leh putla san liau chun khawveldan sakhua (animism)- Thingbul, Khur, lungpi leh tlangsang tla sawnhtu an si.  Chu hawi hen khua an hawng sa vima nunah Tisumriatralah mi ngo Welsh Presbyterian Missionary pakhat Rev. Edwin Rolands leh a bawmpitu Mifial Patlaia leh Mifial Kuaichika chu Bawm ramah hawngthangtha (Gospel) aupi ding munma halh leh zauh ah kum 1918 ah khan an hawng lut.  Hi gospel cheu put hen hawng kal ding mi hi, chu liau hunah kan khuavang madung chem leh  minthangtak –Sialdarm khuavang nih hi hawi hen muhnak anei: “Mingo (lapar hawi miring) tisumriat ralah mi an kutah cheu faktak (great Light) put hen an hawng kal lai.  Chumi tla an hawng kal  ding tik thungai kan tih.Chumi tla an hawng kal tik ah chun kan til (um lai lo rawh)lai rawh"ti hen asim. Chu liauah khuavangnu thusim theihtu tla nih athu um zia (meaning) reng an theihthiam kho lo.  Chumi khuavang thih nun kum sawt ual nunah,mingo sap leh Mizoram thawkhen mifial panih ruihen – mikip rang ruangsuahnak mei chu tak “Light of the Gospel) chu put hen -1918 ah chun, a thilmuh (Vision) chu rangtlingtir hen a hawng um asi.  Hi tan an hawng kal mi chu rawngbawlnak munma (Field) zauh ding cho hawng kal an si ruangah  cham sawtlo hen,an kal vima le, Miriatlang (Chimbuk tlang) palhen, Arakan Hills  (Burma) an lut le, Chin – Khumi tla, Miria umnak bial tawl hen, Kolodine tipi dung zawhhen Mizoram leiah an kir nawlh.
 
Chun, chumi neh nun kum nih nun 1920- ah khan pu Patlaia leh Mifial Lianthawnga chu Bawmramah riantuan rawh ding hen an hawng kal nawlh le, Bawm/Lai phunfa tla sinah Thawngthang tha thu sim hen an um.hamhtak hen kum nga an tuan nunah- 1926 kumah khan Bawm Lak thawk hen minung leinih ni Pathian thu an hawng lung.  Chumi lungtu 12 (leinih tl a chu kum 1928 ah tlangpi khuah Pastor,H,Dala nih Baptisma a changtir na chun,Pathian sawnhnak biakin chu kum 1929 ah Fiangpidung khua ah sak masa chem asi. Chu hawi hen khuadang dang thawk hen luntu hawng pung vima hen,Bawm/Lai phunfa tla chu Kristian nak nih lanah kanpi pu lungnak (animism) chu mak hen tu chun Kristian phunah rel kho kan hawng si. Kan Khuavang nu muhknanak thusim chu atak hen a rangtling rawh asi. Kan ram leh kan phunfa lakah reng lungnak li (Old faith) lakah umtu um lo rawh hen Kristian za lakah za rel kho phunfa kan hawng si rawh.Lalpa chu sawr hen um kumza seh!
 

Kawhmi (Krifabu) dirmun)
 
Kristian sitir liauah hawng kan kuritu leh zauhkhenhtu tla chu tam dauh chu Mizoram thawk hen leh Manipur State thawk hen mi an si dauh chem asi. “North East India General Mission” min put hen Philedelphia –USA mi Mission asi.Chumi Mission nih chun Kum 1965 tiang chu Kawhmi min bik auh lo hen,Mission sal hen  kawhmi min khawm put chawlh asi. Khawmsele hun hawng kal vima nunah Kum 1965 ah khan, kan Missionary, Dr. Pierce David Samuels nih Mission nih Local kawhmi tampi adirh rawh mi tla chu aram sung Kawhmi an si ruangchun, Kawhmi (Pawl) min sak angai lai ati le, Kawhmi hotu tla topumhnak nei hen
 
1. Evangelical Christian Church –( ECC)”  ti hen min sak asi. Chun kan ram thawk hen kum 1968- ah khan NEIG (North East India General Mission) chu an a phawi. (With drawn) rawh mi asi.Chumi kum thawk hen chun Evangelical Christian Church chum ah kutke hen dir mi (self support) kawhmi a hawng si rawh hen mah kawhmi khalhnak duan dan (Constitution) tla khawm siam bak hen Assembly nih birhtir (Approved ) hen mah kawhmi ning nei tak hen khalh mi kawhmi asi. Tu hin phundang tla _Miria,Khaileng (Khumi) leh Marma sinah rian an tuan vima an kawhmi general population chu 5000 (mi sanga) vel an si.
 
2.  Bawm Tribal Baptist Church –(BTBC): Hi pawl hi Rev John  Thangnin nih a ruina mi kawhmi an si.Anih hi Evangelical Christian Church thawk hen Kum 1977- ah  Bangladesh Baptist Church Sanga (BBCS) Kawr (Bengali) kawhmi ah lutmi ansi. 1998 ah BBCS thawk hen a pension nunah a murui tla hen “Bawm Tribal Baptist Church”  min put hen  kawhmi pawl pakhat siam hen ummi an si.  An Kawhmi general Member Population chu mi 1500 (Sangkhatza nga )ding an si.
 
3.  Presbyterian Church in Bangladesh (PCB): Hi mi Kawhmi hi Rev L. Dolian dirhmi Kawhmi asi. Kum 1980 ah khan ECC kawhmi thawk hen suak hen a murui tla hen kawhmi dang  “Reform Church of Bangladesh ( RCB)” ti hen  Kawhmi pawlthar adirh le,chu mi RCB chu Kum 1993- ah khan rawksiat (desolved ) hen Presbyterian min lakthar hen kal vima mi kawhmi asi.Kawhmi khalhdan tla khawm Constitution puitlingtak nei leh Presbyterian rui le khalhdan hen kal mi kawhmi ansi. Kan ramah chun, Kawhmi panih “Evangelical Christian Church –(ECC)” leh “ Presbyterian Church Bangladesh( PCB”) hi Kawhmi kan khalhdan tla mumal tak hen anna ruimi kawhmi tla chu an si.  An riantuan dan chu – Miria,Marma, Tripura Khyang leh Chakma phuntla nawngah rian an tuan.Tu hin,Presbyterian Church in America –PCA) tla hen tlainak nei hen Mission to the world (MTW) group rian tuan vima mi Kawhmi ansi. An general members population chu 5000 (Sangnga) tlunlei tlingmi Kawhmi an si.
 
4. Bangladesh Christian Church –(BCC):  Hi Kawhmi hi Bawmram ah Kum 1994 ah Rev. Rualthanmawia USA ah sinmi hawngsuak hen Dhaka- ah Bangladesh ramah Missionary ding hen ahawng le Bangladesh Christian Church a dirh mi asi.Kawhmi  (BCC) nih amah  ruinak dan  Bu anei chuanglo le, a dirhtupa Rev Mawia ruinak tangah um mi kawhmi asi.  An general member population chu mi 2000 (Sangnih) ding an si lai.
 
5. Bangladesh Baptist Church Sanga –(BBCS): Hi mi Kawhmi hi kan ram Bangladesh ram sunagh  chun Kawhmi lun leh lianchem asi.Khawmsele,kum 1998 ah Rev John Thangnin pension a kal rawh nun chun, an lakah tu an umnak bial sungah ruitu reprai umlo rawhnak ruangah, Kawhmi riangvai dirmunah an um.  An lakah ruitu chak leh rinhtlak umlonak ruangah lungkham kaitak dirmun ah an um.An general population members khawm mi (Sangkhat) 1000 ding cho an si lai rawh.
 
6. Independent Baptist Church –(IBC): Hi mi  Kawhmi hi Bangladesh Baptist Church Sanggha –(BBCS) thawk hem kal suak mi Kawhmi an si.Tu chun, Pastor,Lalvantling General Secretary nih arui na.Kawhmi thar an si ruangah anna khalhnak ding duan dan (Constitution) puitling tuah hen anei kho lo rih.Annual Assembly meeting leh Church Executive Meeting tla chu dan kel (Pangai) hen an nei kho kumza tawn.  An general members population khawm 1000( Sangkhat)  ding chu an um.
 
7. Church of Christ-(COC):   Himi Kawhmi hi an hotu pa Pastor,Vannuam chu BCC lakah um mi asi le, kumnih khat atuan nunah,  Christian Church thawk hen Church of Christ a dirh mi asi. “Non-instrumental Kawmi pawl ansi.  Tu chun Kawhmi dir tha an si rih ruangah an riantuan tla khawm a irh-an chiam lo rih.An general population khawm Sangkhat an tling lai lo rih.
 
8. Evangelical Reform Presbyterian Church (IRPC):  Hi mi Kawhmi hi Kum 1997 ah Presbyterian Church-Bangladesh- (PCB) thawk hen kal suak mi an si.  Family of Faith –USA hen partnership nei mi asi.Miria leh Khumi tla sinah riantuannak an nei.  An Kawhmi tuan Kal tamang reng chu Ramthim (Outreach Ministry) leikang hawih leh tuanmi an si.Annih pawl khawm nih Kawhmi rui le khalhdan bu (Constitution) thi tha nei an si lo. Annual pumhpi leh Church Executive Meeting lam chu an nei bak. Khawmsele, Kawhmi puitling kaltamang an lam zawh hen kal mi ansi lo rih.An general Members population chu 2500 (Sangnih leh Zanga) ding an si.
 
Khi atlunah Bawm Kawhmi 8 (Pariat) melput ziazam tla chu kim tawk lo ual hen ka nan simh hi, himi thurin thawk hen Kawhmi  pariat tla tlunah ngeihdan leh riruat dan chu na hawng nei thiam tawk ding ka lung um e.
 
Chun, kan ram sungah khi hawi hen Kawhmi Pawl dang dang thek hen/khuai kan umnak nih hin,mi zatlang thinlung a thu munkhat tir lo le khua khat leh vangkhat lak khawmah thinlung thenkhuai le remlonak tla suak tam ruangah “Churches Fellowship  tuah kho ding hen, Seminars vei tampi kawh  leh pungh a si.  Kumsawtual kan peihpi nunah thudawngh remti tlangnak leh duhrualnak Kawhmi pariat (8) sign ni takah chunk an lakah Kawhmi lian chem. NEIG Mission thawk hen mi Kawhmi zik bulchem kan unau ECC Kawhmi  ni chun,  sign duh lo hen “Kanna ngai chang lai rih” thu ka mak hen anna nawp (Withdraw) le, thu ngai pawi kan ti.  Khawmsele kan ram dirmun zauh leh sut hen herh ti nak theih hen,  Kawhmi 7 (Pasarih) ni chun lungrual tak hen kan signed – kum 1998 ding hunah 
1. Presbyterian Church in Bangladesh –(PCB)
2. Evangelical Reform Presbyterian Church –(ERPC)
3. Bawm Tribal Baptist Church –(BTBC
4. Bangladesh Christian Church –(BCC)
5. Bangladesh Baptist Church Sanga –(BBCS)

6. Independent Baptist Church- (IBC)
7. Church Of Christ –(COC)

 
Tu chun,Pathian ruinak zarah khi atlunah mi Kawmi 7 (Pasarih) Hill Tracts Churches Fellowsihp –(HTCF)” ti min put hen Kawhmi Pasarih lungrualte hen zatlang leh Kawhmi riantuan hen kan tha hen a tluang vima rih asi.
Hi mi HTCF dirh nunah kan tuan suak masa chem chu “BAWRAM KAWHMI TANGRUAL KRISTIAN LA BU”-2012 ah kan suah rawh asi. Chun, Bawm Bible pumpi (OT & NT) New King Jem version based hen leh let liau riantuan liau chir asi.
Tangruanak chu chaknak ti asi hawi hen, Lalpa ram leh Kawhmi rangah tuan tum hen lungum tak hen kal vima asi rih. 
 
Missionary Lalthangzel Zathang
Chittagon Hill Tracts, Bangladesh

No comments:

Post a Comment